Bron: FAFdJ ( Familie-archief Felix de Jongh in het Nationaal Archief)




Brief geschreven in het Frans d.d. 28 april 1849 van hertog Karel Bernhard van Saksen Weimar-Eisennacht aan Coenraad Alexander de Jongh. De hertog is op 6 december 1848 benoemd tot commandant van het leger in Nederlands-Indië en beschrijft zijn reis van Manheim via Marseile naar Egypte en dan met de Overland route naar Batavia waar hij op 14 april 1849 aankomt. Hij heeft kennelijk onderweg een welkomsbrief ontvangen van De Jongh die als president van de rechtbank in Samarang verblijft waarop de hertog reageert na aankomst in Batavia.

Voor achtergrond van de brieven van de hertog in het familie-archief zie ... .

Hieronder volgt de vrije Nederlandse vertaling. De Franse brieven zijn eerst in het Engels vertaald als stap om de zeer gewaardeerde hulp te kunnen inroepen van een Franse kennis om mijn vertaling te screenen. Voor de Engelse vertaling zie...

Speciale termen:
  • La conférence de Londres (p1/12) = In november 1830 werd op het Congres van Londen een wapenstilstand bevolen tussen Belgiië en Nederland. Een eerste vredesvedrag werd door de Belgen verworpen, het tweede door de Nederlanders. In 1839 kwam er een nieuw Verdrag van Londen dat door beide partijen werd goedgekeurd. Daar De Jongh in 1839 al uit dienst was zal dit gaan over de eerste conferentie.
  • Diner de Satrape (p1/15) = Satrap is de Perzische naam voor stadhouder later werd dat ook in het Grieks gebruikt. Generaal baron van Gagern heeft gediend onder Van Saksen Weimar tijdens de Belgische revolte. Het lijkt me dat de brief refereert naar een officieel diner georganiseerd door Coenraad Alexander ten behoeve van de generaal die daar weinig kaas van gegeten had.
  • Le réduit [p1/30] = een reduit is een versterkte structuur binnen een fort waar de verdedigende troepen kunnen terugtrekken als de buitenste verdediging gevallen is.
  • la révolution qui désole l'Allemagne (p 2/17) = refereert vermoedelijk aan de 1848 revolutie in Duitsland met het doel een liberale grondwet en unificatie van de Duitse staten. Die revolutie faalde in juli 1849 door de actie van Pruisische troepen.
  • Hadji = Een moslim die de pelgrimsreis naar het graf van de profeet in Mekka gemaakt heeft. Ieder Hadji is gerechtigd om een groene tulband te dragen.
  • Hookah = Een Arabische waterpijp.
  • Narguille = Een Turkse waterpijp .
  • Pyroscaphe (p2/25) = Een vroeg type stoomschip voor het eerst gebouwd in 1873 door een Fransman. Het werd voortbewogen door een dubbelwerkende stoommachine. Een soort radarboot.
  • Pointe-de-Galle à (p3/17)= Galle een historische havenstad, hoofdstad van de Zuidelijke Provincie van toen Ceylon, nu Sri Lanka.
  • Malakka (p3/26)= een historische kuststad in Maleisië hoofdstad van de gelijknamige deelstaat Malakka.
  • Poloo Pinang (p3/21)= Pulau Pinang een eiland behorende bij Maleisië ter hoogte van Atjeh, Sumatra.
  • Riouw (p3/29)= De Riouw eilanden behoren bij Indië en zijn dicht bij Singapore.
  • Muntok (p3/29)= Stad op de westpunt van het eiland Banka, dicht bij Sumatra.

    
    [pagina 1]
    1			Batavia le 28 avril 1849
    
    	Mon très chèr monsieur de Jongh
    	[Mijn zeer beste heer De Jongh]
    
    	Je ne saurais vous dire quelle
    	[Ik kan u niet vertellen welk]
    
    	joie j'éprouvais en lisant votre lettre en date du 
    	[genoegen ik voelde toen ik uw brief las d.d.]
    
    5	20 du .. par la quelle vous me souhaitez la bienvenue 
    	[20 .. met welke u mij welkom heet]
    
    	dans ces parages. Votre voir me rappelle un temps 
    	[in deze streek. U doet me denken aan stormachtige tijden]	
    
    	orageux pendant mon pélérinage dans cette vallée de 
    	[gedurende mijn pelgrimstocht in deze vallei van] 
    
    	misères où  cependant nous parvinmes à  cueillir de
    	[miserie waarvan we van tijd tot]
    	
    	temps á autre quelque jolie fleur. où l'heureuse dis-
    	[tijd een mooie bloem plukken. Waar een gevoel van geluk]
    
    10	position de notre humeur nous rendit supportable les 
    	[het dragelijk maakt]
    
    	ennuis de séjour dans la bruyère et où nous mau-
    	[om op de heide te blijven en we vervloekten] 
    
    	dîmes ensemble la conférence de Londres et le 
    	[samen de Londen conferentie en de]
    
    	statu-quo qui s'en suivit d'élégant militaire côme
    	[status quo van elegante militaire komedie die daar het gevolg van was ]
    
    	dit la chanson. Vous êtes devenu "grave magistrate" je le 
    	[zoals het lied zegt. U bent een echte  " magistraat " geworden. Ik wist]
    
    15	savais et j'entendu vanter un diner de satrappe 
    	[en hoorde van een officieel diner]
    
    	que vous avez donné à notre pauvre ami le général 
    	[dat u gegeven hebt voor onze arme vriend de generaal]
    
    	de Gagern qui bien inutilement est allé se faire casser 
    	[van Gagern die geheel onnodig zich ]
    	
    	la tête pour une cause qui lui était étrangère. J'espé-
    	[het hoofd brak over iets dat geheel vreemd was voor hem. ik hoop-]
    
       	rais que la nouvelle de mon arrivée à Java vous ferait 
    	[te dat het nieuws van mijn komst naar Java U plezier]
    
    20	quelque plaisir et je ne me suis pas trompé .
    	[zou doen en ik had het niet mis.]
    
    	Votre lettre mon très chèr monsieur me parvint 
    	[Uw brief mijn zeer beste heer kwam aan]
    
    	au milieu de l'expédition de l'overland mail et 
    	[in het midden van de Overland post expeditie en]
    
    	par consequent dans de nombreuses occupations et 
    	[als gevolg van de vele zaken en ]
    
    	hier jour du courier de Samarang je succombais 
    	[de dag daarvoor de Courier van Samarang werd ik haast bedolven]
    
    25	presque sous le poids des rétro actes mal que vous 
    	[onder het gewicht van de ouderwetse documenten die u]
    
    	devez connaî tre par expérience de manière que j'ai 
    	[uit ervaring moet kennen zodat ik]
    
    	bien tardé à vous repondre.
    	[wachtte om u te beantwoorden.]
    
    	Si Dieu me garde en vie et 
    	[Als God me in leven en ]
    
    	en santé j'espère venir à Samarang pour y voir les 
    	[goede gezondheid houd hoop ik naar Samarang te komen om de]
    
    30	troupes ainsi que le fort dont le réduit doit tirer une 
    	[troepen als ook het fort waarvan de "reduit"; een] 
    
    	fichue mine. Je me ferai alors une fête d'aller vous 
    	[vervloekte mijn kan weerstaan. Het zal een genoegen voor me zijn om u te ]
    
    	voir assis sur votre siège urul distribuant la jus-
    	tice 
    	[zien zitten op uw zetel om recht te spreken]
    
    [pagina 2]
    
    1	tice aux aborigènes ébahis du bonheur que doit leur 
    	[aan inheemse mensen vol van geluk door de]
    
    	procurer la nouvelle législation. Les idées que je me 
    	[de nieuwe wetgeving. Het idee dat ik]
    
    	suis formées de l'orient portent un peu le type des 
    	[over het Oosten heb zijn wat gelijk aan de]
    
    	contes des milles et une nuits de manière que se ne sau-
    	[de verhalen van duizend en één nacht. De manier waarop] 
    
    5	rais m'empêcher de me représenter cet ecellent monsieur 
    	[ik dat zie gebeuren is: De excellente mijnheer] 
    
    	de Jongh comme un chef de la loi affublé d'un turban 
    	[De Jongh als leider van het recht met een groene tulband]
    
    	vert de Hadji assis les jambes pliées sur un divan 
    	[van de Hadji, gezeten met gevouwen benen op een kussen]
    
    	d'une étoffe préciuese, fumant la Houka ou le Narguillé 
    	[van delicate stof een Arabische of Turkse waterpijp rokende]
    
    	et flanqué de deux estaffiers l'un armé d'un cimeterre 
    	[en geflankeerd door twee dienaren,  één bewapend met een Arabisch zwaard]
    
    10	et l'autre d'un kourbateh pour donner de suite force 
    	[en de ander met een kourbateh[?] om direct]
    
    	aux sentences que ce Salomon moderne prononce à la 
    	[het vonnis uit te voeren die deze moderne Salomo uitspreekt]
    
    	plus grande gloire du prophète.
    	[tot de meerdere glorie van de Profeet.]
    
    	Vous aurez appris mon très chèr monsieur 
    	[U heeft begrepen mijn zeer beste heer]
    
    	que se suis venu l'overland-weg. J'avais passé la
    	[dat ik de Overland-weg heb gevolgd. Ik had het]
    
    15	 majeure partie du mois de janvier à Manheim où
    	[grootste deel van de maand januari zeer rustig doorgebracht in Manheim waar]
    
    	bien tranquillement. J'avais passé près de 9 ans et
    	[ik bijna 9 jaar gewoond heb.]
    
    	d'où il faillait la vilaine révolution qui désole l'Alle-
    	[Er was de grimmige revolutie voor nodig, die Duitsland desolaat maakt,]
    
       	magne pour m'en arracher afin d'aller porter mes 
    	[om mij weg te rukken om mijn ]
    
    	je dans ces pays lointant. Aux premier février 
    	[beenderen naar deze verre landen te brengen. Op de eerste februari]
    
    20	au millieu d'une bourrasque de neige et de pluie je 
    	[in het midden van een natte sneeuw storm ] 
    
    	quittais Manheim par le chemin-de-fer justqu à
    	[verliet ik Manheim per trein naar]
    
    	Mulhouse en Alsace d'où la dillegence m'emmena en 
    	[Mulhouse in de Alsac. Toen ging ik per diligence in]
    
    	48 heurs à lion. On assez mauvais  bateau-à-vapeur  
    	[48 uur naar Lion waar ik een vreselijke stoomboot nam]
    
    	me fit descendre le Rhône. Jusqu à Avignon d'où le nouveau 
    	[die me stroomafwaarts via de Rhône naar Avignon bracht. De nieuwe]
    
    25	chemin-de-fer me lanca en moins de quatre heures de 
    	[treinverbinding bracht mij in minder dan vier uur]
    
    	temps à  Marseille. Le pyroscaphe, de la malle An-
    	[naar Marseille. De pyroscaphe, een]
    
    	glaise, me transporta dans ses flancs via Malte 
    	[Engels rompship bracht me in haar flanken via Malta,]
    
    	où je pris terre pour quelques heures jusq à 
    	[waar ik een paar uur doorbracht, naar]
    
    	Alexandrie Dans cette ville presque Européenne je 
    	[Alexandrië. In deze bijna Europese stad ]
    
    30	passai trois jours puis je me rendis au Caire où je 
    	[bracht ik drie dagen door waarna ik naar Caïro ging waar ik]
    
    	restas 10 jours. J'osas graver mon nom sur le somet
    	[10 dagen bleef. Ik kraste mijn naam op de top]	
    
    	de la plus haute des pyramides et j'examina avec 
    	[van de hoogste piramide en onderzocht met interesse]
    
    	interêt cette grande ville qui porte encore un type tout
    	[die grote stad die nog een zeer speciale stijl heeft]
    
    	particulier . Sou des chevaux de poste assis dans une
    	[Met een postpaard gezeten in een]
    	
    35	bonne voiture Anglaise, faite ad-hoc, je traversas le désert
    	[ad-hoc verkregen, goed Engels rijtuig reisde ik door de woestijn]
    
    [pagina 3]
    
    1    	jusqu à Suez ville atroce . où l'on ne voit pas un seul 
    	[naar Suez, die vreselijke stad. Men zag er geen enkele]
    
    	arbre. Je me embarquas à bord d'un grand bateau-à
    	[boom. Ik scheepte in op een grote stoomboot]
    
    	vapeur qui après nous avoir fait passer au pied du 
    	[die daarna langs de voet van]
     
    	mont Sinaî . Nous fit descendre la Mer Rouge par-
    	[berg Sinaï voer. We zakten de Rode Zee af,]
     
    5	semée d'îles d'un aspect sinistre. Dont quelques 
    	[die bedekt was met eilanden met een sinister aspect. Omdat enkele]
    
    	unes sont des volcans sujits à des nausées périodi-
    	[ervan vulkanen zijn die periodiek spuiten]
    
    	ques et dont l'une à ce que les Arabes racontent sert 
    	[en deze zijn degene die de Arabieren beschouwen als ]
    
    	de lieu de banissement à un tas de mauvais génies. 
    	[verbanningsplaats voor een hoop slechte geesten.]
    
    	Enfin nous débarquâ mes par le détroit de Bab-el-
    	[Uiteindelijk ontscheepte wij bij de straat van  Bab-el-]
    
    10	Mandeb La porte des larmes ressenée entre de
    	[Mandab. De " deur der tranen " tussen ] 
    	
    	rochers volcaniques et dix jours après notre départ de 
    	[vulkanische rotsen en tien dagen na ons vertrek van]
    
    	Suez nous prîmes terre pour quelques heures à Aden
    	[Suez landen wij voor een paar uur in Aden.]
    
    	Que Dieu nous préserve de devoir jamais habiter une telle 
    	[Dat God ons behoede om ooit in zo een afschrikwekkende plaats te wonen]
    
    	horreur où Il n'ya pas de végétation et où l'eau se distri-
    	[Er is geen vegetatie en het water word dagelijks gedistri-]
    
    15	bue journellement comme à bord d'un navire de mer. 
    	[brueerd zoals aan boord van een zeeschip]
    
    	Delà nous eûmes un passage ennuyeux de dix jours 
    	[Daarna boekte we een tiendaagse reis]
    
    	justqu à Pointe-de-Galle à l'île de Ceylon où pour 
    	[naar Galle op het eiland Ceylon. Voor]
    
    	la première fois je vis la magnifique  végétation  des 
    	[de eerste keer zag ik de prachtige vegetatie van ]
    
    	tropiques. Nous n'y restames que quelques heures 
    	[de tropen. We bleven er alleen maar een paar uur]
    
    20	pour y changer de bateau-à-vapeur. Sept jours plus 
    	[om van stoomboot te veranderen. Zeven dagen later] 
    
    	tard nous étions à l'île de Poolo Pinang où je profitas 
    	[waren we op het eiland Pulau Pinang. Ik maakte gebruik] 
    
    	d'un séjour de trois heures pour aller voir un jardin 
    	[van een oponthoud van 3 uur om de een nootmuskaattuin te zien.]
    
    	de muscadiers. Depuis cette île jusqu à Batavia le 
    	[Vanaf dit eiland tot aan Batavia werd de]
    
    	voyage devint intéressant à  cause de nombreuses îles 
    	[trip interessant vanwege de vele eilanden]
    
    25	et des rives et des hautes montagnes de la presque'île de 
    	[de kusten en de hoge bergen van het schiereiland ]
    
    	Malakka. Deux jours après notre dèpart de Poloo Pinnang 
    	[Mallaka. Twee dagen na ons vertrek van Pulau Pinang]
    
    	nous arrivâmes à Singapore, où nous passâmes une journée 
    	[kwamen we in Singapore aan waar we gedurende een  ]
    
    	bien agréable. Ce fut enfin le 14 qu'après avoir pris terre à  
    	[mooie dag bleven. Het was tenslotte de 14de toen we in]
    
    	Riouw et a Muntok que nous débarquâmes à Batavia. 
    	[Riouw en Muntok lande waarna we ontscheepte in Batavia]
    
    30	Me voilà donc installé. Dieu sait pour combien de temps et 
    	[Dus ben ik geïnstalleerd. God weet voor hoe vaak al en]
    
    	selon beaucoup de probabilité pour m'y faire enterrer 
    	[het is waarschijnlijk dat ik er in ondergedompeld zal zijn]
    
    	avant la dite cérémonie, j'espère vous voir encore et en at-
    	[tot de zogenaamde ceremonie. Ik hoop je weer te zien en tot het zover is] 
    
    	tendant je recommande à votre souvenir amical en me 
    	[dank ik u voor uw vriendelijke souvenir. Ik]
    
    	disant votre bien dévoué serviteur.
    	[zeg u, uw toegewijde dienaar te zijn.]
    
    					Van Saxen Weimar
     
    [Adress:] 	Monsieur 
    		Monsieur De Jongh 
    		Président de la cour de justice
    		à 
    		Samarang
    




    Naar brieven index

    <<< Terug <<<




    hdebie45.deds.nl/Genea