Naar deel 1>>
Bron: FAW
Het vermoedelijke deel 2 van een Journaal handelend over de periode augustus 1844- 1857 geschreven door Lucia Maria Weerts (1812-1902)
ongehuwde dochter van het echtpaar Weerts-de Jongh.
Aantekeningen:
Transcriptie: Interpunctie aangepast aan huidig gebruik; [.. ] =verklarende toevoeging; Referentie = xx(blz.nr)- yy (Regelnr. per blz.)
In Nederland was het sinds 1849 de regeringsperiode van Koning Willem III (1817-1890) constitutioneel vorst gehuwd met Sophie van Württemberg.(1818-1877)
22-26 pêle mêle : Allegaartje, mengelmoes
76-25 Besognekamer: Sociëteit Buitenhof 21 Den Haag
77-17 Reamur : Een in ongebruik geraakte temperatuurschaal. 0 R = 0 C; 80 R=100 C
blz. 1
1 Nadat al gedurende verscheidene
jaren het plan gemaakt was dat wij
met papa een groote reis zouden doen
kwam het eindelijk tot een besluit en wij vertrok-
5 ken de 4de augustus 1844 met de stoom-
boot. Papa, Erdwin, Dorothee en ik. Het
weder was niet zeer gunstig die zomer,
meestal regenachtig en koud later in het
saison werd het iets beter zoodat wij over
10 het algemeen geen reden tot klagen hadden.
Het plan was om 5 weken uit te blijven
en tot Dresden en Praag te gaan. Maar
reeds te Wiesbaden kwam er verandering.
Daar ontmoetten wij onze neef George Gleich-
15 man uit Hamburg. Hij raadde papa zeer
aan München te bezoeken. Dit deden
wij en zoo werd de reis langzamerhand
uitgebreid daar wij toen verder naar Hal-
lein, Salzburg, Ischl ja zelfs naar
20 Weenen gingen en over Praag, Dresden
en Cassel terug. Wij hielden ons ook
nog eenige dagen te Barmen bij de familie
Wupperman op, maar verlangden toen
zeer naar huis daar Dorothea wel wat
25 oververmoeid was en te Barmen eene
blz. 2
1 flauwte kreeg. Mijne gezondheid was
op reis beter geworden. Ik had sedert april
hinder van koorts in het hoofd. De 24ste
sept[ember] kwamen wij in welstand te huis, regt
5 dankbaar voor al het genotende en blijde de
vaderlandsche bodem weer te betreden waar
de broeders en oud gedienden ons afhaalden.
De eerste 8 dagen werd meest met goede vrien-
den doorgebragt en keerden we toen tot onze dage-
10 lijksche bezigheden terug.
De 7de oct[ober] 1844 had de eerste prijsuitdee-
ling op onze naaischool plaats, hetwelk waar-
lijk een eenvoudig doch lief feest was.
De 15de julij 1844 was Alexander de
15 Jongh zijne vrouw geb[oren] Heemskerk voorspoe-
dig van een zoon bevallen te Samarang.
Heden de 9de dec[ember] 1844 ten 9 uuren kre-
gen wij de blijde tijding dat Santje Besier
geb[oren] Weerts voorspoedig van een zoon beval-
20 len is. Moge deze, papa's eerste kleinkind,
tot geluk van zijne ouders en betrekkingen
naar wensch opgroeijen ! Het was geducht koud
Annet Verstege was bij hun gelogeerd.
De 18de jan[uarij] 1845 is Louise van Hoytema
25 geb[oren] de Jongh van hare 2de dochter voorspoe-
dig bevallen en de 29ste daarop Mary van
blz. 3
1 Hoytema geb[oren] de Jongh van hunnen eersten zoon.
De 9de febr[uarij] 1845 is de lieve Jaques Arnoud
in de Luth[erse] kerk door d[ominee] Schröder gedoopt.
De oude heer Besier was ook overgekomen en
5 hadden wij er een klein doopmaal.
De winter van 1845 is buitengewoon koud ge-
weest. Het was één der strengste winters die
men zich konde herinneren. De rivieren heb-
ben driemaal vastgezeten. In het laatst van
10 maart zat nog alles toe zoodat ik de 16de in
een schuitje op den IJssel tusschen de ijsschol-
len door naar Zutphen ging. Toen echter sloeg
het weder om en wij hadden eenige mooije da-
gen waarvan wij er twee bijzonder aangenaam
15 doorbragten. De 2de april met freule van Pal-
landt en haar hondje Flappij op het Jagdhuis
achter Zutphen en de 5de te Vorden met de
familie Mispelblom Beijer, waar ik 3 we-
ken zeer aangenaam en rustig heb doorgebragt.
20 Ik had niet gerekend, zoolang te blijven maar
konde eerst de 9de april naar huis terug-
keeren daar alles onder water stond en
zelfs op verscheidene plaatsen doorbraken wa-
ren of de dijken ondergeloopen. Echter is
25 alle gevaar van ijsgang of watersnood door de
hand der voorzienigheid afgewend. Men
blz. 4
1 heeft getracht het ijs op 3 plaatsen door
kruid te laten springen maar het water was
zoo laag dat het geen nadeel kon doen. De
maand mei is scherp en guur geweest.
5 In februarij had ik eerst drie weken zeer
gezellig bij mijne lieve sukkelende tante
van der Aa op den Hemelschen Berg doorgebragt.
De 14de mei 1845 heeft de opening der
Rhijnspoorweg plaats gehad. Reeds vroeg-
10 tijdig was ons huis opgevuld met menschen,
daar Mariënberg, door deszelfs ligging
vlak tegenover het station, het beste gezigt
aanbood. Ten 1/2 één uur kwam de trein aan
maar de Koning liet zich vergeefsch wachten.
15 Hij was ongesteld geworden te Amsterdam
zoodat de prinsen alleen kwamen. De mi-
nister Schimmelpenninck kwam ook mede
en ontmoette zijne moeder bij ons, die op het
balcon de trein had zien aankomen. Men was
20 echter algemeen zeer teleurgesteld en de tijding
dat de Koning aan Engelsche huizen de spoor-
weg had verkocht koelde de geestdrift zeer .ef.
Ik heb er nog een spotprent van ! Wij brag-
ten die dag verder in afwisselende drukte
25 door daar wij met een groot gezelschap eerst naar
de Buitensocieteit en 's avonds naar de va.s.h.l
gingen.
blz. 5
1 De 29ste mei is Erdwin door de goede God
voor een groot ongeluk bewaard gebleven. Hij
is uit een Tilburij geslagen terwijl zij een an-
der rijtuig voorbijreden. Met moeite werden die
5 paarden ingehouden anders had alles over-
hem heengegaan. Hij werd bewusteloos weg-
gedragen maar was gelukkig vrij gekomen
met ligte kwetsuren en een wond aan het hoofd.
De eerste tijding hoorden de broeders op de So-
10 cieteit van Jasper van Zuijlen en vertrok
Daan toen dadelijk naar Utrecht. Maar hij
werd trouw door zijne vrienden opgepast.
De 30ste mei 1845 zijn papa Dorothee en ik
per spoor naar Amsterdam en Den Haag ver-
15 trokken om in de laatste plaats de tentoonstel-
ling van schilderijen te zien. Dezelve was zeer
mooi en wij hebben ons op ons korte toertje, dat
door mooi weder begunstigd werd, zeer geamu-
seerd. De 6de junij te huis gekomen na ook eerst
20 te Haarlem in de stad en omstreken al het
merkwaardige bezigtigd te hebben. Dorothee
bleef nog in den Haag bij m[eneer] en mevr[ouw] Van
Manen logeeren.
De 15de mei 1845 is mijne nicht Fannij
25 Weerts in den echt getreden met de heer
van Marle, regter te Deventer. Papa
blz. 6
1 is getuige bij het huwelijk geweest.
De 3de Julij 1845 is Laurent van de
Spiegel te Stuttgard overleden.
De 5de julij hebben wij een alleraange-
5 naamsten dag op den Bosch bij Verstege door-
gebragt om er zijn geboortefeest te vieren.
Wij hebben een overheerlijke warme zomer.
Soms een onweder dat de lucht zuiverd maar
geen koude aanbrengt zoodat het de strenge
10 winter bijna doet vergeten.
De 13de julij 1845 is mijne lieve vriendin
Betsij Barchman Wuijtiers geb[oren] van Meurs
voorspoedig van eene dochter bevallen.
De 21ste aug[ustus] 1845 is Jans Reigersman
15 geb[oren] Nairac voorspoedig van eene dochter bevallen.
Het latere gedeelte van de zomer laat
veel te wenschen over. Eerst veel regen en voor-
al veel afwisseling van koude en warmte
zoodat de veldvruchten veel geleden hebben.
20 Voornamelijk de aardappelen die bijna over-
al bedorven zijn. Men ziet dus gebrek en
duurte temoet. Reeds hier en daar oproerig-
heden tegen de grutters die hunne waren opslaan.
Acht dagen in sept[ember] heb ik regt plezierig
25 bij de familie Verstege doorgebragt en ben
toen de 16de naar Hulse bij Nijmegen
blz. 7
1 gaan logeeren met Dorothea waar wij uit-
genodigd waren om het huwelijk van Engel
de Bruijn met den heer Drijfhout van Hooff
met de familie Weerts en Van Zuijlen
5 mede te vieren. Wij waren er met 19 gelo-
geerd. Het huwelijk had de 26ste plaats
en werd in de Fransche kerk ingezegend. Mog-
gen zij beide regt gelukkig zijn ! Het waren
prettige, vrolijke dagen.
10 De 3de aug[ustus] 1845 is Alexander de Jongh
zijne 2de dochter Henriette Wilhelmine
Johanna geboren.
De eerste drie weken van nov[ember] 1845 heb ik
alleraangenaamst en gezellig doorgebragt bij
15 de lieve oom en tante de Jongh op de Kopermo-
len en zoude nog gaarne gebleven zijn indien
ik niet alweder eene bruiloft zoude bijwonen.
Namelijk van Debora van Zuijlen met
haar neef Joost van der Niepoort welke
20 plaats had op 27 nov[ember]. Vele toasten werden
op hun geluk ingesteld en gedronken.
De 5de dec[ember] 1845 is ons lief hondje Cora
overleden. Zij had zich op eene wandeling
versprongen. Het deed ons allen leed.
25 Zondagmorgen 21 dec[ember] 1845 werden wij
verheugd door de tijding dat Erdwin zijn
blz. 8
1 candidaatsexamen de vorige dag ten 3
uuren had afgelegd en de tweede graad verkregen.
De winter van [1845] op [18]46 is zoo zacht en
kort geweest als men zich bijna niet herin-
5 nerd. Geen vorst zoodat de vogels in jan[uarij]
al zongen en wij de 25ste febr[uarij] al viooltjes
plukten. Zoo liefderijk zorgde God. Terwijl
men algemeen voor hongersnood vreesde daar
de aardappelenteelt geheel mislukt was.
10 Alles sloeg ineens op van f4 tot f10 het mud
en dan nog klein en slecht. Daarbij kwam
eene ongekende schaarste in geld zoodat
het goud opgeld deed en men haast geene
kleine munt kan krijgen. Echter heeft zich
15 nu alles ten beste gekeerd en ziet men een
heerlijk voorjaar tegemoet
De 14de maart 1846 is Clementine Schneither
geb[oren] Weerts bevallen van eene dochter en
de 16de daaraanvolgende Louise van Hoij-
20 tema geb[oren] de Jongh zoodat het gemis
van haar 2de dochtertjes Betsij in dec[ember]
overleden hierdoor verzacht werd.
Heden de 20ste maart 1846 zijn Santje
en Besier naar Maastricht hunne nieu-
25 we bestemming vertrokken. Hij is daar
adjudant bij de generaal Serraris, Chef
blz. 9
1 van de Generale Staf geworden. Twee jaren
waren zij te Arnhem in garnisoen geweest
zoodat wij hen en de lieve Jacques zeer zullen
missen. De laatste 8 dagen hebben zij op
5 Mariënberg doorgebragt.
De maand april was guur en onaangenaam.
Tevens bij ons gedenkwaardig door twee treu-
rige omstandigheden op Mariënberg. Onze
oude bediende Frans of Bart van Donselaar
10 is de 18de april, bij ons huis, in den
ouderdom van 61 jaren overleden. Hij had
ons 17 jaren met hartelijkheid gediend. Kreeg
toen het water in de borst en verval van krach-
ten en na 4 weken bedlegerig te zijn geweest
15 sliep hij zachtjes in, dankbaar voor onze zorgen.
Hij had onze keukenmeid Betje Martini erf-
gename gemaakt en werd uit ons huis begra-
ven . Buitendien hadden wij 13de april
2de paaschdag eene grote schrik, daar
20 mijne lieve zuster Dorothea op het onverwachts
een flauwte kreeg, welke 3 uur duurden.
Men bragt haar met moeite bij daar zij geheel
bewusteloos was. Die dag was het druk-
kend warm toen wij uit de Luthersche kerk
25 kwamen. Zondag de 19de herhaalde
het zich in geringe mate maar daarna
blz. 10
1 was het geheel over. Die dag was ook papa
weer ongesteld zoodat het hier een waar
rusthuis was waarover wij anders geen reden
tot klagen hebben. maar wel dankbaarheid
5 van den goeden God dat hij ons voor ziekte
en sterfgevallen tot nu toe bewaarde.
Nadat Dorothea geheel hersteld was, zijn
wij de feesten te Utrecht gaan bijwonen.
Wij logeerden er zeer aangenaam met onze
10 neef en nicht IJssel de Schepper. de 12de junij
vertrokken wij daar wij de 13de het huwelijk
van onze nicht Lucie de Jongh met den heer
Julius Vitringa mede zouden vieren waar
over wij eene vriendelijke uitnoodiging hadden
15 ontvangen. Des morgens ten één uur had
de inzegening des huwelijks in de Luthersche
kerk door d[ominee] Milius zeer plegtig plaats
en om 4 uur begon het feest op de zaal van
het station hetwelk zeer vrolijk en genoege-
20 lijk afliep. De 16de was er een studenten-
concert in de zoologische tuin. Maar zelden
heb ik zulk een foule bijelkander gezien.
Men zegt dat er 7000 en meer menschen ge-
teld werden ! Broeder Erdwin was commis-
25 saris en konde ons daardoor steeds goede plaats-
sen bezorgen. Woensdag de 17de was eigenlijk
blz. 11
1 de groote dag waarop de gecostumeerde optogt
der studenten plaats had voorstellende de in-
togt van Philips de 2de in 15.. te Utrecht
Dezelve begon ten 6 uur en was beeldig. De
5 costumes der hoofdpersonen Phillips (Wielinck),
Alba (Cats) Prins van Oranje (Martens)
waren prachtig en die der edelen zeer elegant.
Ook de commissarissen muntten uit door eene
zeer nette en gracieuse kleeding. De optogt
10 duurde tot één uur naderhand met fakkel-
licht hetgeen evenwel minder mooi was. Al-
les ging in goede orde. Natuurlijk werd het drin-
ken niet vergeten doch men zag en hoorde van
geene ongeregeldheden hetgeen anders bij
15 zulk een feest dikwijls het geval is. De jonge
Ruisch is bij eene der reunies van de tafel
in eenige flesschen gevallen en verkeerd
in eene gevaarlijke toestand daar hij in zijn
rug zwaar gekwetst is. Donderdag en vrij-
20 dag waren alleen drukke dagen voor de
oud en jong studenten. Wij passeerden de
eene zeer genoegelijk bij Ariane en Maurits
de Bruijn en de andere op de Darthuiserberg
met de Hoytema's . Zaterdag gaven de
25 studenten als einde van het feest een con-
cert met vuurwerk in de zoologische tuin,
blz. 12
1 hetwelke laatste zeer prachtig was. De foule
was zoo mogelijk nog grooter als dingsdag, het
weder allerheerlijkst en hierdoor begunstigd ge-
lukte het vuurwerk volkomen. Iedereen was
5 tevreden en alles liep in goede orde af. Wij
waren echter doodmoede vooral door de buiten-
gewone warmte en kwamen eerst om 1/2 2 tehuis.
Zondag middag reden wij naar Driebergen
(Dennenoord) waar het enorm vol was. De meeste
10 studenten kwamen er weder in costuum het-
geen een aardig gezicht bij de andere menschen
opleverde. Maandag vertrokken wij na met
zeer veel genoegen 10 dagen te Utrecht te heb-
ben gepasseerd. Het trof slechts ongelukkig dat
15 mevrouw Op ten Noort gedurende die tijd onge-
steld was. Die dag bragten wij verder op
Zuijlenstein bij Cecile en Van Manen door
waar wij regt hartelijk ontvangen werden en
kwamen eerst 1/2 12 met de spoor terug.
20 Dingsdag hield ik rustdag maar woensdag
vertrok ik weer met papa naar de Koperm-
olen waar wij 5 dagen regt gezellig in het
aangenaam bijzijn van oom en tante de
Jongh doorbragten. De 25ste reden wij naar de
25 heide om de Valkenjagt te zien hetgeen zeer
aardig maar vermoeijend was, evenals de wedren.
blz. 13
1 De volgende dag vroeg opgezeten daar wij
2 uur rijden moesten. Een schilderachtige weg
door het Soerenschebosch. Midden op de
heide zagen we daar eene menigte vlaggende
5 tenten en loodsen. De koning Willem 2
was er met de prinses van Oranje en de prin-
sen in eene menigte menschen. Wij vonden het
niet zeer interessant of amusant en waren
dus blijde toen we 's avonds weer rustig op de
10 lieve Molen zaten. Zondag reden wij eene
toer naar het oude kasteel van de Cannenburg
en maandag keerden wij regt tevreden naar
huis terug. Daar vonden we Betsij en Wuij-
tiers met hun zoontje Johan die een week
15 op Mariënberg bleven en vervolgens hun
reisje naar Baden Baden voortzette[n]de. Het
waren regt genoegelijke dagen.
De 13de julij 1846 had hier de eerste
wedren plaats op de heide voorbij Reyerskamp.
20 Reeds ten 8 uur reden er alle menschen
heen. De foule was groot. Men telde alleen
wel 500 rijtuigen. De prinsen en prinses van
Oranje waren erbij tegenwoordig. De laatste
kwam eerst na 12 uur zoodat men zijn
25 geduld wel moest oefenen. De wedloop zelf
was weinig beduidend. Ten 3 uur was die [afgelopen]
blz. 14
1 Toen waren wij blijde een weinig uit te rusten
alvorens ons toilet voor het bal te maken dat
ten 8 uur begon. Er waren eene menigte
vreemden. Later kwamen de prinses van
5 Oranje en de prinsen welke eenige 24 cadrilles
mede dansten en na het souper vertrokken.
De zaal op Bellevue was beeldig ge-orneerd.
Aan de tent was ook muzijk en vuurwerk,
zoodat het een waar feest voor de Arnhem-
10 mers was. Broeder Daan was commissaris
en had dus veel drukte met het bal.
De 18de julij 1846 ontvingen wij de treurige
tijding dat de lieve Clara Wupperman
de 15de te Barmen was overleden. Een jaar
15 te voren was hare ziekte met bloedspuwingen
begonnen. In de maand mei 1846 is
onze trouwe tuinman Jan Lap ook gevaarlijk
ziek geweest. Hij heeft veel bloed opgegeven
en moet zich zeer in acht nemen.
20 De 24ste julij 1846 is papa naar Pijrmont
op reis gegaan om eenige baden te gebruiken.
Z[ijne] e[dele] is daarna naar Berlijn en Hamburg
gegaan en de 30ste aug[ustus] in welstand teruggekomen.
De 28ste aug[ustus] 1846 is onze lieve tante
25 Lucia Maria Robidé van der Aa geboren
de Jongh na een langdurig en smartelijk
blz. 15
1 lijden in den ouderdom van 57 jaren overle-
den. Wij hebben haar dagelijks bezocht en
vele uuren aan haar ziekbed doorgebragt.
Kort voor haar dood reden Erdwin en ik er nog
5 heen want steeds was zij met hartelijke lief-
de aan de kinderen harer zoo zeer betreurde
zuster, mijne lieve moeder, gehecht en wij
wederkeerig en zullen haar zeer missen.
De geheele zomer had ik mij al eenigzints
10 ongesteld gevoeld en de schok van tante
Lucie hare dood maakte mijne zenuwen
geheel van streek en kreeg ik binnenkoortsen.
Toen ik wat beter was ging ik de 17de sep[ember]
naar Culenburch bij Louise van Hoijtema
15 geb[oren] de Jongh logeeren en bragt er eene aange-
name 14 dagen door . In die tusschentijd
kreeg Anette Verstege het st. Antonies
vuur en Dorothea weer eene korte flauwte
op Zuijlenstein zoodat wij toen naar
20 Mariënberg terugkeerden.
De 30ste oct[ober] 1846 is mijne nichtje
Rudolphine Weerts aangetekend met
den heer van Doorn uit Utrecht, wedu-
naar met 3 kinderen. Reeds had meenig
25 feest plaats gehad en was de trouwplegtig-
heid op 12 nov[ember] bepaald en alle invitaties
blz. 16
1 voor het daaropvolgend dejeuner gedaan,
toen de bruid de nacht voor die gewigtige
dag zoo ongesteld werd dat alles afgezegd
moest worden. Langzamerhand bedaarde de
5 opgewondenheid der zenuwen en 9 dagen la-
ter de 20ste had het huwelijk plaats bij
hare moeder aan huis waarbij alleen de naas-
te familieleden tegenwoordig waren. Ik konde
er niet heengaan daar ik weder koorts had
10 gekregen. Annet Verstege is hersteld na
8 weken veel pijn uitgestaan te hebben.
De 6de nov[ember] is de oom van De Veije
de heer Eichholz te Nijmegen overleden
en heeft hem universeel erfgenaam gemaakt.
15 In de loop van de volgende week kregen
wij de tijding dat Besier door de Koning ge-
durende Z[ijne] M[ajesteit]s verblijf in Maastricht tot
Ridder van de Nederlandsche Leeuw is benoemd
wegens dienstijver en tevredenheid van zijn chef.
20 De aardappelenoogst is dit jaar beter
geweest, daarentegen zijn er bijna geen
appelen en peren. De laatsten worden per
stuk verkocht en voor een zak pa.adijzen
geeft men van f 4 tot f 6. Wij hebben ook
25 bijna niets.
De 13de dec[ember] 1846 is mijne lieve zuster
blz. 17
1 Santje Besier ten 1/2 11 uur voorspoedig
van eene dochter bevallen te Maastricht.
Zij zal de namen Anna Maria Arnol-
dine krijgen daar zij juist op Arnolds verjaar-
5 dag geboren is.
Het winter van [18]46 op [18]47 is wel het te-
gendeel van het vorige jaar want de koude
schijnt niet te kunnen eindigen. De rivier is
eens los en verscheidene malen met drijfijs
10 bedekt geweest. Er valt vooral eene groote me-
nigte sneeuw. De armoede is dus zeer groot,
temeer daar dit jaar de rogge zeer duur is.
Doch er wordt veel in tegemoet gekomen
door de commissie van werkzaamheid welke
15 zorgt dat de mannen 40 ct daags kunnen
verdienen door hout zagen en graven en de
vrouwen door naaijen spinnen en breijen.
Broeder Daan is er secretaris van. Zij heb-
ben wel 500 menschen hierdoor werk ver-
20 schaft. Ook heeft men concerten en loterij
voor de armen.
De 4de febr[uarij] 1847 hebben wij de tijding
vernomen dat onze nicht Cornelia Kallen-
berg van den Bosch tot haren verderen
25 leidsman op haar levenspad heeft gekozen
haar en onze neef Piet van Meurs. Moge
blz. 18
1 deze verbintenis tot beider geluk dienen !
De 13de febr[uarij] 1847 is mijne geliefde nicht
Betsij Barchman Wuijtiers geb[oren] van Meurs
ten 4 uur zeer voorspoedig van een zoon bevallen.
5 Heden de 18de maart 1847 is onze goede
tante Wentholt geb[oren] Weerts ten 1/2 6 uuren
te Nijmegen overleden. Zij had een verval
van krachten en bijkomende koortsen zoodat
men dit verlies langzamerhand tegemoet zag.
10 Papa ging haar ook nog kort voor haar dood
bezoeken. Allen hielden veel van de goede
tante, wier levenslot meer met doornen als
met rozen was bezaaid, zoodat men haar de
rust, na een 72jarig moeitevol leven, in betere
15 gewesten met stille hoop mag toewenschen.
Haar verlies is evenwel te betreuren voor
haar echtgenoot die zeer hulp behoevend en bijna
verkindsd is en hare kinderen. Papa is
dus nu nog de eenige van de 9 kinderen
20 van grootpapa en grootmama Weerts
De 14de maart [18]47 zijn Annet Verstege en
ik naar Deventer gaan logeeren zij bij hare
tante van der Wijck en ik bij Fannij en Van
Marle en het deed ons leed binnen de 14 da-
25 gen te moeten retourneeren om vergadering
der school en schoonmaak want wij waren
blz. 19
1 er met veel genoegen. Eens reden wij een
mooije toer naar Olst, Twello enz[ovoort] en eens
naar Brinkgreve, dat grootpapa Weerts ge-
bouwd heeft en waar Fannij en ik geboren zijn.
5 Het voorjaar is koud en ongunstig. Heden
de 18de april is de grond bedekt met sneeuw.
De aardappels zijn f 5 het mud, de weit f 36
en de rogge f 11-75 zoodat het brood ook opslaat.
2 mei 1847. De weit en de rogge zijn
10 weder opgeslagen en daar het weder zoo
guur blijft vreest men voor de aanstaande oogst.
Er is dus heden een biddag uitgeschreven
in Nederland. D[ominee] Schröder heeft ingevol-
ge daarvan heerlijk gepreekt over 1 Kon[ingen]
15 19 vers 11 en 12. Er heerscht op vele
plaatsen totaal gebrek en om de belastin-
gen te ontgaan vertrekken ook uit ons land
eene menigte en welgezeten burgers naar
Amerika.
20 De Luthersche gemeente heeft eenige
dagen in groote onzekerheid en angst
doorgebragt daar hun geliefde leeraar
d[ominee] Schröder een beroep naar Utrecht
had gekregen. De 18de junij heeft hij be-
25 dankt en de 20ste daaraanvolgende was
de godsdienstoefening zeer plegtig. De kerk
blz. 20
1 was stampvol en toen de preek over 1 Corinthe
3 vers 9 uit was en de domine zijn besluit
kenbaar maakte verhief zich onverwacht op
het orgel een koor van zangers zoodat d[ominee]
5 Schröder door deze verrasching welke hem
de liefde zijner gemeente toonde zeer getroffen was.
Heden de 24ste junij 1847 kregen wij
de blijde tijding dat Erdwin zijn doctoraal
examen de 21ste en 23ste gelukkig gedaan heeft
10 De 11de julij terwijl ik op de vergadering was
werd Dorothee weder ongesteld doch in een
veel ligtere graad als vroeger. Des avonds kwam
Erdwin van Utrecht hetgeen ons zeer verheugde.
Ik heb weder een tijdlang met tiek douleureux
15 gesukkeld en gevoel mij buitendien koorts-ach-
tig ongesteld. Ik had meerdere beterschap met
de warmte verwacht. Sedert verleden jaar ben
ik weer 8 #[pond] afgevallen.
De 15de julij ben ik met oom v[an] Meurs een
20 toertje naar Utrecht gaan doen om er de ten-
toonstelling van voortbrengselen der inland-
sche nijverheid te zien. In de omstreken van
Arnhem had die dag de 2de wedren plaats
die geen 3de van de toeschouwer van het vorige
25 jaar trok. Des avonds was er muzijk en eenige
illuminatie aan de Buitensocieteit waar wij
blz. 21
1 tot 11 uur bleven. Oom van Meurs en Hijte-
ma uit Utrecht bij ons gelogeerd.
De 20ste julij ben ik 8 dagen op Den Bosch
bij onze neef en nicht Verstege gaan logeeren.
5 Zeer genoegelijk. En daarna op Dalstein bij
neef en nicht Mispelblom. Keerde toen
met Sara drie dagen naar huis terug om eene
soiree op het station bij te wonen die door de
Waalsche kerkeraad aan de heeren predikanten
10 en afgevaardigden van de onderscheidene gemeen-
ten bij gelegenheid van de sijnode werd gege-
ven en zeer naar genoegen afliep. Slechts kort
kon ik tot mijn leedwezen daarna op Dalstein
blijven maar de installatie eener nieuwe
15 naaister op onze school riep mij terug.
Van Santje kregen wij berigten uit Maas-
tricht dat Besier een dag een kolijk gehad
had en nu naar Rotterdam vertrokken was
omdat zijn vader zeer gevaarlijk ziek lag.
20 De Hemelsche Berg welke nu verkocht
word na overlijden van tante Van der Aa
is de 2de aug[ustus] ingezet om de 26ste verkocht
te worden. De prijs is reeds tot f 90.000 opge-
klommen.
25 De 18de aug[ustus] 1847 is Marij van Hoijtema
geb[oren] de Jongh voorspoedig van een zoon bevallen.
blz. 22
1 De 14de en 15de aug[ustus] 1847 heeft het Duitsch
en Hollandsche zangersfeest alhier plaats gehad
Het beantwoorde geheel aan de verwachting. De
muzujk was allerbeeldigst vooral de eerste dag
5 toen alle zangers in koor zongen. De tweede
dag zong elke liedertafel alleen. Die van
Amsterdam, Rotterdam, Elberfeld en Crefeld
waren de mooisten. Meer dan 600 zangers waren
er in, iedere stad had hare eigene banier. Toen
10 de Hollandsche en Duitsche volksliederen ge-
zongen werden was er eene oorverdoovende toe-
juiching. Het gebouw was smaakvol versierd
en bevatte bij de 4000 toehoorders. De geheele
stad was in feestgewaad gedurende het verblijf
15 der zangers, van vrijdag tot woensdag vlaggende.
Zij kwamen met een extra trein en aparte stoom-
boot. De eerste beschilderd met de wapens van
iedere stad. De tweede ingehaald met eerescho-
ten. Wij hadden de nichtjes Op ten Noort uit
20 Utrecht en Van Manen bij ons gelogeerd en
met hen volgden wij alle feesten. De Va..chal
bij Jäger in het Zwijnshoofd en het bal tot besluit
van het feest in de concertzaal. Hier was het
zoo stampvol dat men zich niet bewegen kon.
25 Alles was pêle mêle en toch had er geen
wanorde plaats. Wij gingen echter ten 1/2 2 heen.
blz. 23
1 De Hemelsche Berg is de 26 aug[ustus] voor
f 125.000 aan de heer Knepelhout verkocht.
De 30ste aug[ustus] kregen wij berigt dat Ma-
rietje van Santje en Besier zoo erg ziek was
5 dat men voor het behoud vreesde. Papa besloot
dus dadelijk om met Dorothee en mij naar
Maastricht te vertrekken. De 1ste sep[ember] gingen
wij des morgens ten 6 uur op de stoomboot naar
Keulen. Van Duisburg met de spoor zoodat wij
10 ten 1/2 9 te Keulen aankwamen. De volgende
morgen ten 9 uur met de spoor naar Aken. Daar
om 1/2 2 uur komende troffen we steeds regen.
Wij lieten ons dus per rijtuig naar de Louisberg
brengen waar wij het heerlijk uitzigt bewonderden
15 Echter begonnen wij zeer naar eenige versterking
te verlangen en lieten ons naar het hotel Des
Bains de la Rose brengen waar men juist aan
de table d'hôte zat. Wij dineerden zeer lekker.
Gingen toen de warme bronnen zien maar on-
20 derweg overviel ons een stortregen zoodat wij
een rijtuig ontmoetende ons spoedig naar de
post lieten brengen waar onze goederen stonden.
Daar lieten wij de extra post inspannen en ver-
lieten Aken om 1/2 5. Halverwege te Wittem
25 kregen wij een zeer slecht rijtuig van de Holland-
sche post zoodat wij nat en koud ten 9 uur
blz. 24
1 te Maastricht aankwamen. Met diepe
treurigheid vernamen wij dat de kleine Anna
Maria Arnoldine de 30ste aug[ustus] 1847 des
middags ten 2 uur was overleden, slechts 8
5 maanden oud. Wij gingen dadelijk naar San-
tje en Besier en vonden hen diep bedroeft. De
volgende morgen zagen wij het lijkje nog dat ver-
volgens eenigzints gebalsemd werd omdat Santje
en Besier zwak hadden dat het naar Arnhem
10 getransporteerd en in onze grafkelder bij onze
lieve overledene moeder bijgezet zoude worden.
Zes dagen bleven wij in Maastricht bij hun, na-
tuurlijk zeer treurig, in het logement Le Levrier.
Des morgens deden wij eenige wandelingen en
15 bezagen de Pieterskerk , Slavante en de glasfa-
briek van den heer Regout. Daarna namen
papa en ik onze terugreis aan met het lijkje het-
welk natuurlijk zeer pijnlijk voor ons gevoel was.
Dorothee bleef om Santje en Besier nog wat ge-
20 zelschap te houden. Wij verlieten om 11 uur
Maastricht per diligence en kwamen om 1/2 11
te Venlo aan. Passeerden Zusteren, Sittard
waar wij goed doch haastig dineerden en Roer-
mond. Toen dadelijk brood en boter besteld en
25 spoedig naar bed daar wij des nachts ten 4 uur
met het stoombootje moesten vertrekken. Onder
blz. 25
1 een stortregen gingen wij er heen. De mist
was zoo sterk dat wij wel 12 maal aan de wal
stootten of vastzaten en de boot al luidende voort-
voer om andere schepen te waarschuwen. Half
5 9 kwamen wij te Mook aan waar een wagen
oms naar Nijmegen bragt. Treurige reis met
dat kistje dat als fragile geteekend was.
Te Nijmegen was de diligence weg en namen
we dus een rijtuig waarmede wij om 1/2 1 weder
10 op Mariënberg terugkwamen. Doch onze te
huiskomst was ook treurig. Doortje lag met de
koorts te bed. Betje naar hare zieke moeder
en de broeders op kantoor en stadhuis. Ook
papa en ik kwamen dadelijk onder docters han-
15 den. De 10de sept[ember] 's avonds is het lijkje bijgezet
De 14de sept[ember] 1847 des nachts ten 3 uur
is oom Jan Wentholt in den ouderdom
van 73 jaar te Nijmegen overleden.
Heden ontvingen wij de treurige tijding dat
20 de lieve Marie Boninger geb[oren] Mispelblom
Beijer de 27ste sept[ember] 1847 des avonds ten 5 uur
te Duisburg in den ouderdom van 24 jaar is
overleden. Eene zenuwzinking koorts welke
21 dagen duurde maakte een einde aan het
25 leven van een ideaal van schoonheid en beminne-
lijkheid. God sterke hare betrekkingen in deze
blz. 26
1 zware beproeving !
De 26ste sept[ember] 1847 heeft de dankdag voor de
oogst, die zoo ruim en gelukkig door Gods goed-
heid is uitgevallen, plaats gehad. D[ominee] Schröder
5 preekte heel treffend over Psalm 103 veers 2.
De 10de oct[ober] 1847 is Clementine Scneither
geb[oren] Weerts zeer voorspoedig bevallen van
een zoon. Diezelfde dag hadden wij het ver-
lies te betreuren van mevrouw Van Zuijlen geb[oren]
10 van der Niepoort door ons allen geacht en bemind.
Zij overleed ten 11 uur in den ouderdom van 66 jaar .
Het was een verval van krachten die haar de twee
laatste maanden geheel ondermijnde. Alle hare
kinderen waren aan haar sterfbed tegenwoordig.
15 Steeds hartelijk voor mijne lieve moeder is zij dit
ook altijd voor ons gebleven en mij tot steun geweest.
De 12de oct[ober] 1847 trof mij opnieuw eene treu-
rige tijding. Het overlijden van onze goede vrien-
din Antje Scheltema oud 43 jaar. Zij was ..e-
20 de directrice van onze school en wij hielden sedert
lange jaren opregt veel van haar. Eene hevige koorts
maakte binnen 4 dagen een einde aan haar
nuttig leven. Juist toen wij het jaarlijksche
feest op school vierden werd zij aan hare betrek-
25 kingen en vrienden ontnomen.
ik sukkel tegenwoordig veel aan tiek douleureaux
blz. 27
1 en pijn in de rug waarvoor M. Werncke mij
22 oct[ober] 6 koppen langs de ruggegraad zette, na-
dat een paar maal bloedzuigers niet geholpen had.
Ik heb dus mijn 35ste verjaardag halfziek door-
5 gebragt. Evenwel regt dankbaar voor al het goede
dat mij door de voorzienigheid is geschonken in
de liefde mijner betrekkingen en vrienden.
De 22ste oct[ober] 1847 is mijne nicht Rudolphine
van Doorn geb[oren] Weerts voorspoedig van een
10 zoon bevallen te Utrecht.
De 26ste oct[ober] [18]47 is Engel van Hooff geb[oren] de
Bruijn voorspoedig van eene dochter bevallen.
De 31ste october [18]47 is de goede vrouw Brink
aan de teering overleden. Zij had vroeger als kin-
15 dermeid bij ons gedient daar hare dochtertjes op
onze naaischool gingen ontdekte ik dit toeval-
lig en bezocht haar menigmalen. Treurig lot had
zij daar haar man aan de drank verslaafd was.
1 nov[ember] heeft Arie Buitenhuis onze dienst
20 verlaten.
Daar de goede oom en tante de Jongh
op de Kopermolen vernamen dat ik zoo onge-
steld bleef en de koorts mijne krachten onder-
mijnde deden zij mij de vriendelijke uitnoo-
25 diging om eens eenige tijd rustig bij hen bui-
ten te komen. Ik dit gaarne aan en
blz 28
1 de 12 nov[ember] 1847 vertrok ik goed ingepakt
naar de Kopermolen vergezeld door Mietje en
De Veije en Dorothea. Oom en tante ontvingen
ons allerhartelijkst en 5 weken bleef ik met
5 innig veel genoegen bij hen. Jammer dat mijne
gezondheid zooveel te wenschen overliet. De eer-
ste 3 weken had ik onophoudelijk tiek en bin-
nen koortsen daarna erge rugpijn. Toen daar-
op mijn neef en nicht van Marle uit Deventer
10 mij op de Kopermolen eens kwamen bezoeken
en mij hartelijk proponeerden eens bij hun
te komen om d[octe]r Themmen te consulteeren
nam ik dit volgaarne aan. De 15de dec[ember] ge-
leidden de lieve oom en tante mijzelf naar
15 Deventer waar ik met veel leedwezen afscheid
van hen nam. Regt dankbaar voor al het goede
bij hen genoten. Reeds spoedig overviel mij
eene geweldige buij van tiek en inwendige pijn
door een toertje naar de Noordijk en de 1ste
20 jan[uarij] 1848 een heele erge door een toertje naar
Hunderen zoodat het de waarheid bewees
van hegeen d[octe]r Themmen gezegd had dat het
mij in de zenuwen van het ruggemerg zat en ik
dus geene dreuning kon verdragen. Hij kwam
25 toen bijna dagelijks een garon en zijne midde-
len bragten met de goede zorgen van Fanny en
blz. 29
1 Van Marle mijn zenuwgestel tot rust. De tiek
koorts en rugpijn verdwenen langzamerhand.
Gaarne had ik dus de 7de febr[uarij] papa's ge-
boortefeest te huis gevierd maar werd hierin
5 tot mijne groote teleurstelling verhinderd. Eerst
door de scherpe koude en naderhand door de
ijsgang en het afnemen van de brug over den
IJssel. Ik konde dus eerst de 18de febr[uarij] ver-
trekken. Fannij en Van Marle geleidden
10 mijzelf naar Arnhem terug. Wij vertrokken
ten 1/2 4 uit Deventer en kwamen om 1/2 9 op
Mariënberg aan waar ik allen Gode zij dank
in welstand terug zag en met open armen ont-
vangen werd. Eenige veranderingen had-
15 den daar echter plaats gehad waarvan mij de
tijdingen reeds in Deventer gewierden, namelijk
het engagement van mijne lieve zuster
Dorothea met jonkh[eer] von Weiler.
De 27ste febr[uarij] 1848 was de gewigtige dag
20 waarop hare verloving plaats had. Arnold von
Weiler van Poelwijk was ontvanger gewor-
den aan de Reek en daarop werd het engage-
ment nu aan de familie bekend gemaakt.
Moge de goede God deze aanvankelijke ver-
25 bintenis zegenen en hun steeds een geluk-
kig levenslot schenken !
blz. 30
1 Iedereen zit in angstige verwachting
der volgende gebeurtenis sedert het oproer
dat de 23ste febr[uarij] 1848 in Parijs is uitgebroken.
Louis Philippe en zijne familie zijn gevlugt.
5 De Hertogin van Orleans heeft zich vergeefsch
met haren zoon aan het opgewonden volk vertoond.
Het kasteel van Neuilly en palais Royal zijn
verbrand, barricades opgeworpen en de sporen ver-
nield. Er is eene republiek opgerigt. Het heeft
10 natuurlijk eene grootte sensatie op alle beursen
teweeg gebragt, die de eerste 3 dagen gesloten
zijn gehouden. Wij zullen die dagen ook blijven
gedenken, vooral de 2de en 3de maart want mijn
oudste broeder Arnold heeft hier een kassiers-
15 kantoor met Van Der Sluys en zal zich met deze
katastrophe denkelijk niet staande kunnen
houden hoewel wij daartoe alle middelen aan-
wenden en in eene angstige spanning zijn.
De 8ste maart 1848 kwam het tot eene beslis-
20 sing en moesten zij hun kantoor sluiten. Welk
een vreeselijk gevoel dit voor onzen besten vader
en ons allen was zal ik niet trachten te beschrij-
ven. Het geloop der crediteuren die wij zooveel
mogelijk te woord [stonden]. Die dagen zal ik niet ligt
25 vergeten de 2 broeders Daan en Erdwin waren
naar Amsterdam om nog gelden te zien krij-
blz. 31
1 gen. Papa was desparaat en wilde niemand
spreken. Alleen onze goede neef van Hoijtema
uit Utrecht die als een trouwe vriend ons met
raad en daad bijstond. Arnold was die 5 da-
5 gen ook afwezend. Treurige dagen en slape-
looze nachten. Daarna is er eene commissie van
3 heeren is de boedel benoemd. Advocaat Schiff,
m[eneer] Bossert en Diederik van Leeuwen. Toen
is Arnold teruggekomen maar Van der Sluys
10 was met zijne familie naar Amerika vertrok-
ken. De 1ste mei was een allerakeligste
dag vol onrust. Toen de boeken opgemaakt wa-
ren was er een enorm tekort is het kantoor.
De crediteuren zouden die dag zamen komen
15 om de voorwaarden te teekenen waarbij de goe-
de papa f 50.000 aanboodt en de boedel dan
niet failliet verklaard zoude worden hetgeen
zijne kinderen en schoonzoons ook goed vonden.
29 crediteuren ontbraken echter aan de lijst.
20 Toen heeft onze arme beste vader aan het drin-
gend verzoek der commissarissen gehoor ge-
geven om de termijn nog 8 dagen te verlengen.
De 3de mei 1848 is Louise van Hoijtema
geb[oren] de Jongh te Culenborch voorspoedig
25 van eene dochter bevallen.
blz. 32
1 De 8ste mei 1848 was de laatste termijn.
Nog 18 crediteuren ontbraken die niet hadden
willen teekenen zoodat alle hoop op eene min-
lijke schikking vervlogen was. De firma
5 Weerts en Van der Sluys moest dus zelf eene procu-
ratie bij de regtbank inleveren waarbij zij zich
failliet verklaarden en woensdag de 10de mei
lazen wij hun naam in de Arnhemsche courant.
Welk gevoel wij hierbij hadden even als de
10 morgen daarop toen de verzegeling van Arnold
zijn goed plaats had zal ik niet behoeven te
zeggen. Haast te veel om te dragen vooral voor
onzen armen vader. Maar iets opmerkelijks
was er bij dat de goede papa die morgen tot 10
15 uur rustig doorsliep toen de verzegeling om 9
uur plaats had en wij zorgden hij niets hoorde.
Arnold heeft aan ons dringend verzoek ge-
hoor gegeven om zich te verwijderen daar men
niet kon voorzien hoever de kwaadwilligheid
20 van sommigen zich konde uitstrekken en hij
toch ook de dupe van Van der Sluijs zijne bedrie-
gelijke handelwijze was geweest. Hij was
dus de 7de vergezeld van Erdwin naar Dal-
stein gegaan waar hij die nacht passeerde
25 bij de familie Mispelblom. De volgende
dag zijn Mietje en De Veije er heen gereden
blz. 33
1 en de laatste heeft hem tot Doetichem weggebragt
waarop hij dadelijk verder doorgegaan is naar
Hamburg waar een neef Gleichman woont.
Het afscheid van ons allen was hartroerend in
5 die zenuwachtige toestand en ons onvergetelijk.
De 12de mei is papa nogmaals is eene
schikking met de crediteuren getreden door
het aanbieden van een concordaat als wanneer
slechts één derde van de crediteuren behoeft ge-
10 teekend te hebben en de andere dan door de wet
gedwongen worden, blijvende papa zijn vroeger
aanbod van f 50.000 gestand en afziende van
zijne pretensie op het kantoor van f 20.000.
Wij allen stemden mede in het genereuse
15 aanbod van papa en het deed ons innig ge-
noegen dat papa daardoor in het verlies van
zoo velen gedeeltelijk tegemoet komt en broeder
Arnold gerehabiliteerd kan worden door de
regtbank. De 3de julij is het verslag inge-
20 diend van den regter commissaris nopens het
bevinden van het kantoor van Weerts en Van
der Sluys hetwelk zeer gunstig luidde.
Papa heeft ook het concordaat geteekend
en alles is ter griffie gedeponeerd.
25 De 2de julij 1848 is onze oude vriend
Mr. Ulrich Herman Sijpkens, vroeger lid
blz. 34
1 van de Hooge Raad in 's Gravenhage in den
ouderdom van 74 jaren. Zijn leven was een
langdurig lijden. De laatste 18 jaar was hij
blind. Zijn eenige zoon verdronk de 18de oct[ober]
5 1838 bij het vergaan van het beurtschip in
een storm voor Harlingen. Daarna kwam hij
met zijne vrouw en dochter in Gelderland wonen.
Papa had natuurlijk een hypotheek op
Mariënberg moeten nemen want het was
10 uiterst moeijelijk in die dagen van spanning
geld te krijgen. Z[ijne] e[dele] wilde er toen ook niet lan-
ger blijven wonen en verlangde naar Arnhem
te verlaten. De 10de junij verhuurde papa
dus Mariënberg aan den baron van Knob-
15 belsdorff en gingen wij naar den Haag om
eene woning te zoeken. Wij dachten eerst
over Apeldoorn maar vonden toch beter Den
Haag daar de goede papa er meer afleiding
door de schilderkunst zoude vinden. Een paar
20 maal vergeefs rondgezien tot we eindelijk in
het Willemspark eene woning vonden en huurden.
De 9de aug[ustus] 1848 was de laatste verga-
dering in Arnolds zaak wegens het stemmen
over het concordaat. Reeds om 11 uur was het
25 afgeloopen daar van de 140 crediteuren
2 tegenstemden, Alberdingh Thijm en Chabot
blz. 35
1 en 14 afwezig waren. Wij waren zeer verheugd
over deze afloop daar nu papa toch eenigzints
de menschen tegemoet konde komen in de
geleden schade. het zijn tegenwoordig dagen
5 waar in wij zooveel te bedenken en te bezorgen
hebben dat men haast niet weet hoe men
alles zonder verwarring de noodige tijd en en gedach-
ten kan geven. De 10de aug[ustus] kregen wij meer
zekerheid omtrent de benoeming van Erdwin
10 tot burgemeester van Westervoort waar-
over wij ons zeer verheugden. Dan de ver-
huizing der vrienden Sijpkens. Mevrouw
en Betsij naar Oosterbeek. Het zoeken van
Daan naar kamers in Arnhem en het
15 in orde brengen van Dorothea haar uitzet
en huishouding. In een woord haast te veel
opeens. Gelukkig dat onze gezondheid
goed blijft en de goede God ons kracht
schenkt. Zonder zijne hulp hadden wij dit
20 alles niet kunnen dragen !
Heden de 13de aug[ustus] hebben Dorothea en
ik nog een plegtige dag beleefd daar wij tezamen
in de Luthersche kerk bij d[ominee] Schröder aan de
bediening des avondsmaal gingen. Mischien
25 is dit wel het laatst tezamen daar onze levens-
weg nu uiteen loopt, zij naar 's Gravendeel
blz. 36
1 ik naar den Haag. Maar mogten wij ons
toch steeds daaraan blijven herinneren !
De 31ste aug[ustus] 1848 is mijne zuster Santje
Besier te Maastricht voorspoedig van een
5 zoon bevallen juist op den dag dat een jaar
geleden de kleine Marie overleden was. Nota-
bene door eene vergissing is hij op de burger-
lijke stand aangegeven als op 1 sept[ember] geboren.
De 22ste aug[ustus] [18]48 is mijne nicht Betsij
10 Barchman Wuijtiers geb[oren] van Meurs
voorspoedig van eene dochter bevallen.
4de sept[ember] 1848. Het faillissement is opge-
heven en zoo is heden de vergadering ter aflos-
sing van de rekeningen en heeft papa het
15 eerste termijn van f 25.000 voldaan waarvan
op de 12de sept[ember] de eerste uitbetaling gedaan
wordt van 20 p[ro]c[en]t
Het huwelijk van mijne geliefde jongste
zuster Dorothea met jonkh[eer] Arnold von
20 Weiler was op de 8ste sept[ember] 1848 bepaald.
Allen waren gereed. De familie von Weiler
van Poelwijk gekomen, de koetsen voor de
deur maar de papieren van den bruidegom die
van de Reek waar hij ontvanger was geweest moes-
25 ten komen waren er niet ! Tevergeefsch alle
boden naar het stadhuis. Wij moesten de domine
blz. 37
1 de organist en alle gasten af laten zeggen ! Dit
gaf eene heele agetatie totdat men het besluit
nam het huwelijk tot de volgende dag uit te stel-
len want hoewel de papieren 's avonds kwamen
5 ging het toch niet meer. Mevr[ouw] Von Weiler
bleef toen met hare 2 dochters logeeren en
schikte zich alles goed. De 9de dus was de
gewigtige dag. voor een uur reden bruid en
bruidegom naar het stadhuis met de getuigen.
10 De wethouder Nedermeijer van Rosenthal
trouwde hun en sprak hen zeer hartelijk toe.
Daarna gingen wij naar de Nieuwe Kerk waar
d[ominee] Benninck Janssonius zeer ernstig en mooi
het huwelijk inzegende. Dorothea en allen wa-
15 ren zeer aangedaan. De gasten kwamen ten 1/2 3
en tegen 7 uur was het dejeuner zeer naar genoe-
gen afgeloopen . Toen vertrokken de jonge m[eneer]
en mevr[ouw] Von Weiler naar Utrecht. De schei-
ding koste Dorothea en mij zeer veel. Sedert
20 het overlijden van onze lieve moeder, dus van
haar 7de jaar, was zij steeds aan mijne zorgen
toevertrouwd en het deed mij dus zeer aan.
Moge de goede God deze echtvereeniging zege-
nen en beide in het volgende leven regt gelukkig
25 zijn. Wij hebben Von Weiler ten minste met
genoegen in onze familie aangenomen, daar wij
blz. 38
1 hem als eene braaf, eenvoudig en opregt mensch
hadden leeren kennen.
De 17de aug[ustus] 1848 is het huwelijk
van mijnen neef Piet van Meurs met onze
5 nicht Cornelia Kallenberg van den Bosch
te Hierde bij Hulsthorst voltrokken. Mogen
ook zij een gelukkig levenspad bewandelen !
De 19de sept[ember] zijn Dorothea en Weiler van
hun huwelijksreisje gezond en tevreden terug ge-
10 keerd. Zij zijn te Brussel en daarna te Maastricht
bij Santje en Besier geweest. Jammer dat zijn
verzoek om verlenging van verlof niet toegestaan
werd zoodat hij de 20ste naar 's Gravendeel moest
vertrekken en Dorothea alleen bij ons bleef pakken.
15 22 sept[ember] 1848. Deze week heb ik mijn
laatste schoolbeurt waargenomen. De 25ste is
het jaarlijksche feest op school dat ik nu voor het
laatst zal mede vieren. Het kost mij veel, al
die kinderen, die inrigting waar ik zooveel
20 zwak voor had en zoovele goede vrienden te verla-
ten maar had de laatste tijd te veel verdriet
in Arnhem beleefd om dit te regretteeren.
Nu weder heb ik innige en diepe treurig-
heid over de zaak tusschen Jans en Reigersman
25 die na eene verbintenis van 10 jaren willen
scheiden. Ik heb tevergeefsch alle pogingen aan-
blz. 39
1 gewend om dit te voorkomen. De 16de is
het concept geteekend en Jans daarop naar
Renswoude gegaan.
De 26ste sept[ember] 1848 hadden wij weder
5 de ondervinding hoe droefheid en vreugd ver-
mengd zijn in dit leven. Om 8 uur overleed
op het onverwachts Gerard de Haan, een
veelbelovend kind van bijna 10 jaren de lie-
veling zijner ouders en zuster, aan de roodvonk
10 die niet uit wilde koomen. Zijne ouders zijn diep
bedroefd en één uur later kregen wij de goede
tijding dat broeder Erdwin benoemd was als
burgemeester van Westervoort. Toen begon
ook onze oppak van Mariënberg. Al de schil-
15 derijen in kisten, eenige meubels naar ' Graven-
deel en Westervoort. Het was eene akelige
tijd.
De 26ste oct[ober] 1848 was voor mij de treu-
rige en onvergetelijke dag dat ik ons geliefd
20 Mariënberg vaarwel heb moeten zeggen. Het
kost mij en ons allen innig veel, maar de
goede God sterkt ons om de ons opgelegde
zware beproevingen te dragen. Eerst vertrok
ik naar Deventer waar ik twee dagen bij Fannij
25 en van Marle bleef en d[octe]r Themmen ook
zelf voor mijne herstelling konde verdeelen
blz. 40
1 waar hij zich in verheugde en ik zeer dank-
baar over ben. De 28ste bragten zij mij naar
Apeldoorn waar oom de Jongh mij liet halen.
Ik bragt nog drie regt gelukkige dagen op de
5 lieve Molen door. De 1ste nov[ember] vertrok ik
per diligence naar Arnhem en zag met treurig-
heid en hartkloppingen het ledige Mariënberg
terug. Ik ging eenige uuren naar Mietje en toen met
Daan per spoor naar den Haag waar wij papa in eene
10 treurige zenuwachtige toestand zijnde vooruit
gegaan om de meubels in ontvangst te nemen. Maar
de schepen waren er nog niet door het lage water.
Wij moesten dus nog 5 dagen in het Keizerhof blij-
ven. Betje en Doortje, uit Amsterdam komende,
15 korter. De 6de nov[ember] kwam schipper Fox aan en
gingen wij dadelijk in huis in het Willemspark,
een nieuw gebouwd huis. Na acht dagen geweldig
gesjouwd te hebben waren wij omstreeks in order
en heeft Daan ons de 13de nov[ember] tot ons innig
20 leedwezen moeten verlaten. Gedurig overvallen
de arme papa treurige buijen zoodat wij moeite
hebben z[ijne] e[dele] wat op te beuren anders is z[ijne] e[dele] wel
met onze nieuwe woonplaats ingenomen . Arnold
schreef dat hij naar Antwerpen ging, hopende
25 daar op een kantoor te komen.
De 3de nov[ember] 1848 is de nieuwe grondwet
blz. 43
1 afgekondigd, waarbij hier een illuminatie
plaats had. Ook was er een liberaal Ministerie
gekomen waaronder ook m[eneer] De Kempenaar
uit Arnhem, hetgeen voor ons aangenaam was.
5 De 22ste januarij 1849 is Jacob Pieter van
Walree echtgenoot van Ariane Weerts te
Amsterdam overleden.
Heden de 17de maart 1849 deden papa
en ik eene wandeling naar Scheveningen.
10 Daar hoorden wij onverwacht de treurige tijding
dat Z[ijne] M[ajesteit] koning Willem de 2de deze nacht
ten 1/2 3 uur was overleden. Z[ijne] M[ajesteit] was maandag
naar Tilburg vertrokken. Te Rotterdam deed
Z[ijne] M[ajesteit], op de stoomboot stappende, een val kreeg
15 een stilstand in het bloed en kwam zeer ziek
te Tilburg aan waar Z[ijne] M[ajesteit] gelaten werd. De
Koningin vertrok op die verontrustende tijding
donderdag met prins Hendrik naar Tilburg en
kwam vrijdag om 6 uur aan. Iedereen is als
20 verpletterd door deze onverwachte dood. De ko-
ning was pas 59 jaar en had 8 jaar geregeerd.
De Kroonprins was in Engeland met de schout
bij nacht m[eneer] Arriens. De minister Ligteveld
ging er heen om de tijding van de dood zijner
25 vaders en zijne troonsopvolging over te brengen.
Hij kwam de 21ste te Hellevoetsluis aan
blz. 42
1 waar hij door de Kroonprinses en de Ministers
ontvangen werd (dingsdag) en dadelijk daarop
naar Tilburg vertrok. In de meeste landen
heerschte er eene oproerige geest onder het volk
5 en hier vreesde men dat de Kroonprins niet zou-
de willen opvolgen zooals hij vroeger gezegd
had maar gelukkig liep alles naar wensch
af en bleef Nederland en Oranje vereenigd.
De plegtige begravenis van Willem
10 de 2de heeft de hele april 1849 te Delft
plaats gehad. Eene ontelbare menigte stroomde
er heen, reeds om 6 uur des morgens. Ook onze
buren mevr[ouw] en Betsij Gevers Deijnoot. Mietje
De Veije was bij ons gelogeerd en hadden zij
15 en ik een groot verlangen er ook heen te gaan
maar papa en Annet Verstege hadden geen
lust en dus bleven wij te huis. Om 1/2 11 kwam
de trein te Delft binnen en om 12 uur was
alles in de beste orde afgeloopen. De Koningin-
20 moeder is toen naar Rotterdam gekomen en
heeft met hare drie kinderen de grafkelder
bezocht waarna de Koning met haar naar den
Haag is teruggereden waar H[are] M[ajesteit] het paleis van
prins Alxander zal bewonen. Enorme prijzen
25 zijn er besteed voor kamers en ramen te Delft
f 100 voor een kamer en f 30 en f 40 voor een raam.
blz. 43
1 Voor een staanplaats f 1 a f 2.
De 5de april 1849 is de goede tante Mary
de Jongh geb[oren] Smith te IJsselstein aan
koortsen overleden. Gedurende lange jaren was
5 zij onderhevig aan de treurige kwaal der krank-
zinnigheid. Zij was om haar lief en zacht karak-
ter door allen bemind.
Deze winter heeft Emilie von Weiler 5
weken bij ons gelogeerd, daarna met Paaschen
10 Arnold en Mietje. De koude is niet langdurig
geweest maar eene 14 dagen heel streng zoo-
dat wij in ons doorluchtig huisje veel uitgestaan
hebben vooral veel storm. De huizen van
het Willemspark behooren aan Willem 2
15 en hadden het van Z[ijne] M[ajesteit] gehuurd voor f 800.
Heden de 12de mei 1849 is de plegtige dag
der inhuldiging des Konings te Amsterdam
Vele menschen gingen er heen.
De 12de en 13de was er eene hevige brand
20 in Rotterdam 20 huizen branden er af
onder anderen de suikerfabriek van den
heer Tromp.
De 15de mei was de stad versierd met
vlaggen en guirlandes daar de Koning en
25 Koningin te 2 uur hun intogt zouden doen.
Het was een mooije stoet en alles liep in
blz. 44
1 de beste orde af. Twee eerewachten te paard
dan koe.. met een groot vaandel en eene
massa burgers achteraan. Wij zagen het
allerbest en amuseerden on perfect. De illu
5 minatie was tot de volgende dag uitgeseld
daar de Koning naar Rotterdam ging.
De 16de dus was de algemeene en zeer
mooije illuminatie. Vooral het paleis van prins
Frederik was prachtig verlicht. Het mu-
10 zijk was in een tent op het Tournooiveld. Ik
heb met Gleichman en zijne vrouw en kinde-
ren rondgereden.
Sara Mispelblom Beyer heeft bij ons ge-
logeerd van de 22ste mei tot de 8ste junij
15 toen zij ineens zoo ongesteld werd dat d[octe]r
van Bylandt haar vertrek aanraadde,
daar de cholera ook in Den Haag begon te
heerschen. In Rotterdam, Delft, Zaandam
Dordrecht en omliggende dorpen is het zeer
20 erg. Dagen van 5 en 600 dooden. Daan is een
dag of of 10 bij ons geweest om met papa de
zaken in order te brengen.
De 24ste junij 1849 voor het eerst in Den
Haag aan de bediening geweest dat mij
25
blz. 45
1 zeer aandeed door alle herinneringen.
24 junij. De telegraaf heeft de tijding
overgebragt dat onze troepen de overwinning
op Balie behaald hebben. De 18 de april
5 zijn zij er heen getrokken en de 26ste hebben ze
Dragaraga ingenomen en zijn de vorsten van Balie
gevlugt. De 15de junij is onze neef Bert van den
Bosch, schout bij nacht , minister van Kolonien geworden.
Het geheele Ministerie heeft zijn ont-
10 slag genomen daar er eene algemeene oppo-
sitie tegen hen was. De 19de sept[ember] 1849
hebben zij hetzelve ingedient en benoemde toen
de Koning eerst de heeren Ligteveld en
Donker om nieuwe ministers voor te dragen
15 hetgeen tot het "bon mot" aanleiding gaf
dat het Ministerie thans tusschen licht en
donker was. Deze heeren konden niet sla-
gen. Toen benoemde de Koning professor Thor-
becke en m[eneer] Nedermeyer van Rosenthal
20 doch dit duurde ook zeer lang. Tot men eerst
de 29ste oct[ober] hoorde dat er een nieuw
Ministerie bijeen was. Geen der vroegere
ministers bleef aan behalve die van fi-
nantien de heer van Bossen. M[eneer] De Kem-
25 penaer en familie zijn de 20ste nov[ember] weer
naar Arnhem gegaan na hier een jaar ge-
woond te hebben.
blz. 46
1 De 18de oct[ober] 1849 is Clemence Schneither
geb[oren] Weerts, voorspoedig van eene dochter bevallen
De 20ste nov[ember] 1849 werden wij verheugd
door de tijding dat Santje Besier geb[oren] Weerts
5 die morgen ten 1/2 8 voorspoedig van een zoon
was bevallen op Schoonderloo bij Delftshaven
De 27ste nov[ember] [18]49 is Mary Ann van Hoytema
geb[oren] de Jongh voorspoedig van eene dochter bevallen.
De 3de dec[ember] [18]49 is Louise van Hoytema
10 geb[oren] de Jongh vrij voorspoedig van een zoon bevallen.
De 11de dec[ember] is Keetje van Meurs geb[oren]
Kallenberg van den Bosch vrij voorspoedig van
tweelingen bevallen, beide welgeschapen, de doch-
ter levend maar de zoon dood geboren.
15 De 11de april 1850 is de lieve Arthur Johan
Besier te Schoonderloo overleden aan de kroep.
Het was een zwak kindje en had steeds veel
gesukkeld. Is ook te Arnhem begraven.
Dorothea en Weiler zijn de 2de maart [18]50
20 naar Middelburg vertrokken. Zij gingen met hunne
gehele inboedel op een beurtschip trof-
fen tegenwind zoodat ze 3 dagen op reis bleven
en Dorothea veel hinder had van zeeziekte.
De 20ste april 1850 is mijn neef Kallenberg
25 van den Bosch in het huwelijk getreden met me-
jufrouw C. Lelyveld te Bergen op Zoom.
blz. 47
1 De winter van 1849 op [18]50 is zeer landurig
en streng geweest in het midden van november
reed men reeds schaatsen en de 3de mei had
het des nachts nog een rijksdaalder dik gevro-
5 ren zoodat we een koud en onplezierig voorjaar
hebben
De laatste dagen van april en eerste van
mei was hier in 's Gravenhage de dubbele
Kamer bijeen om voor de voogdij en een regent-
10 schap eene wet te maken en de 2de mei
is prins Hendrik tot regent bij overlijden des
Konings gekozen met 88 tegen 14 stemmen.
De Kroonprins van Zweden is omstreeks de-
zelfde tijd hier geweest en de prinses Louise
15 der Nederlanden is de 30ste april met
hem verloofd.
Bij die gelegenheid is er ook eene plegtige
receptie ter zijner eere in de Loge geweest. De
secretaris generaal van Rappard kwam papa
20 nog dringend uitnoodigen er bij tegenwoor-
dig te zijn als Prince Roze Croix in de Gel-
dersche Loge maar papa was niet over te halen.
De 28ste mei 1850 is mijne nicht Lucia
Wilhelmina van Heemskerck geb[oren] de Jongh
25 na een langdurig lijden te Brussel overleden
Moge het berouw dat zij in de laatste tijd gehad
blz. 48
1 heeft, haar in genade doen aannemen. Vrede
zij haar ziel ! Mijn broeder Arnold die toen in
Antwerpen was om naar eene plaats op een
handelskantoor te zoeken was menigmaal bij
5 haar en ook bij hare begravenis met domine van
Maesdijk. Aan deze was de bezorging en
de kosten daarvan opgedragen door onze goeden
oom Jan de Jongh van de Kopermolen.
De 2de pinksterdag hebben wij de dag heel
10 genoegelijk op Schoonderloo gepasseerd en meteen
Arnold afgehaald die met de Antwerpsche boot te
Rotterdam kwam. Wij waren zeer dankbaar
hem na eene afwezigheid van 2 jaren in gezond-
heid weder te zien hoewel het ons eene groote teleur-
15 stelling was dat hij steeds zonder bezigheid of
betrekking was. Hij bleef tien dagen en ging
toen naar het Regelink.
Het geheele land en voornamelijk de Koning
Koningin en de vorstelijke familie hebben een
20 groot verlies te betreuren daar de 2de zoon
des Konings prins Maurits de 4de junij 1850
in den ouderdom van 6 jaren en 8 maanden is
overleden. Het jongetje heeft gedurende 3 weken
veel geleden. Het was eene herzenontsteking
25 gepaard met koorts. Papa en ik zagen op de
Delfscheweg de begravenis voorbijgaan
blz. 49
1 De 12de junij 1850 is onze oude getrouwe
keukenmeid Betje Martini naar Arnhem
teruggekeerd verlatende onze dienst om hare oude
moeder op te passen. Het deed ons zeer leed
5 daar zij 26 1/2 jaar bij ons gewoond had. De
16de daaraan volgende kwam Naatje, doch bleef
slechts 6 weken daar zij niet voor onze dienst
geschikt was.
De 19de julij 1850 kwam onze waarde nicht
10 Annet Verstege bij ons logeeren om de zeebaden
te gebruiken. Deze bekwamen haar echter zoo
slecht dat zij met de 6 (in zee) moest eindigen.
Zij kreeg congesties naar het hoofd zoodat wij
onze d[octe]r van Bylandt lieten komen en nu wil-
15 len [2 x willen in bron] hopen dat onder zijne behandeling
met geheel andere middelen zij moge herstellen.
De 4de aug[ustus] is Dientje Vink onze nieuwe
meid gekomen welke de plaats van Doortje
Metzel eerstdaags staat te vervullen. Deze
20 goede trouwe meid gaat ons ook al verlaten, na
26 jaren bij ons geweest te zijn en lief en leed
gedeelt te hebben. Na lang gewikt en gewo-
gen is zij eindelijk besloten met de timmerman
Gieben in het huwelijk te treden. Zij kwam
25 als kindermeid na Dorothee hare geboorte en
deed verder alles. Wij betreuren haar zeer.
blz. 50
1 Ik ben deze dagen weer zeer zenuwachtig en
de zeebaden maken mij wel slap
De 21ste aug[ustus] 1850 was een afscheidsdag. Des
morgens verliet Doortje ons allen zeer bedroefd
5 even als een paar uuren daarna onze zoozeer be-
minde oom Van Meurs. Z[ijne] e[dele] was er sedert 1 1/2
jaar en kwam dus gedurig hier, hetgeen ons altijd
een groot genoegen was. Nu zijn de Kamers ont-
bonden en moeten er nieuwe verkiezingen plaats hebben.
10 Met oom ben ik ook nog eens Gutzlaf[f] gaan
hooren de beroemde zendeling van China. De Groo-
te Kerk was zoo vol dat men haast geen plaats
kon krijgen. Hij rigtte vele vereenigingen
voor China op.
15 Zondag de 18de aug[ustus] 1850 uit de kerk
komende ontvingen wij de blijde tijding dat
onze lieve Dorothea te Middelburg vrijdag
de 16de om 7 uur des morgens zeer voorspoedig
bevallen was van eene dochter. Regt dankbaar
20 zijn wij den goeden God dat deze gebeurtenis
zoo gelukkig is afgeloopen. Des avonds kwam
Erdwin hier ook logeeren zoodat wij ons huis heel
vol hadden. Annet, Daan, Erdwin en de
20ste de nieuwe keukenmeid Hanna de Win-
25 kel terwijl Doortje er ook nog was. Jammer
dat alles zoo te gelijk kwam.
blz. 51
1 Erdwin bragt ons ook de tijding mede dat
de rehabilitatie van Arnold voor de regtbank
te Arnhem plaats gehad had de 13de aug[ustus] j[ongst] l[eden]
Het gaf ons weder een schok. hoewel het ons
5 veel genoegen deed. Hij is nog steeds te Hengelo.
De 29ste aug[ustus] heb ik mijn 20ste zeebad geno-
men en ben ik geeindigd omdat het guure weder
zoo ongunstig op mij werkte.
De 18de september 1850 is onze lieve nicht
10 Mathilde Aufferman geb[oren] Wuppermann
te Barmen overleden. Zij laat 6 kinderen na
waarvan de jongste 4 weken oud.
De 18de oct[ober] met papa naar Rotterdam
vertrokken. Den avond met Santje en Besier en
15 de kinderen doorgebragt en afscheid van hen ge-
nomen daar zij weder naar Arnhem moesten
verhuizen. De volgende dag Besier op de boot
naar Arnhem. Wij naar Middelburg om 8
uur. Hadden een goede reis en kwamen om
20 4 uur aan. Wij troffen Dorothea en Weiler
met de kleine Maria Alexandrina, [die] de vorige
zondag 6 oct[ober] gedoopt was, in welstand aan
en bragten er eene allerplezierigste 8 dagen
door. Wij hebben Domburg en andere dor-
25 pen bezocht waar het rad van De Ruiter en zijn
blz. 52
1 origineel portret bewaard wordt. De 18de
verlieten wij Middelburg met mooi weder maar
treurig dat we weer afscheid van Dor[othea] en Wei-
ler moesten nemen. Wij deden de reis zeer aan-
5 genaam met mevr[ouw] De Jonge en jufvr[ouw] Landsheer.
Kwamen om 1/2 6 te Rotterdam aan. Bleven
een spoor over om Santje en de kinderen te
zien die nog bij de oude m[eneer] en mevr[ouw] Besier
logeerden en de volgende dag zouden vertrek-
10 ken. Alles liep dus zeer naar wensch af en
waren wij om 9 uur weer in het Willemspark.
De 19de nov[ember] 1850 is Arnold naar Keu-
len vertrokken om te beproeven aldaar eene
plaatsing te krijgen waartoe er eenige waar-
15 schijnlijkheid kan bestaan doordien de land-
weer opgeroepen is en Oostenrijk en Pruissen
vijandig tegenover elkander staan. Echter
heeft men nog niet alle hoop op behoud van
de vrede verloren. Arnold heeft ruim 4
20 maanden op het Regelink bij Mietje en de
Veye doorgebragt.
De 11 dec[ember] 1850 is Keetje van Meurs
geb[oren] Kallenberg van den Bosch voorspoedig
van een zoon bevallen. Oom Meurs was juist
25 in de vergadering alhier. Papa had een dik
been en veel oorpijn. Mietje de Veije was
blz. 53
1 hier ook gelogeerd van 14 tot 30 dec[ember] . Wij
bragten aangename dagen door hoewel zij
meest slecht weder trof.
De 16de maart 1853 is Louise van
5 Hoytema geb[oren] de Jongh te Culenborch van
een zoon bevallen.
Mijn broeder Daniel is bij gelegenheid van
papa's verjaardag een dag of tien hier geweest
hetgeen eene groote opbeuring voor ons was daar
10 papa tegenwoordig nog al dikwijls gedrukt
en duizelig is. De kleine Marie van Do-
othee en Weiler heeft nogal veel gesukkeld
vooral de 23ste febr[uarij] was zij heel naar.
Wij hebben heele lieve en hartelijke buren
15 aan mevrouw en Betsij Gevers Deijnoot.
Betsij heeft erg de griep gehad en is lang heesch
gebleven zoodat zij febr[uarij] en maart huisar-
rest had. Ik ging er dagelijks heen.
De nichten Kallenberg van den Bosch
20 hebben de winter in Den Haag gepasseerd.
Hun broeder de vice admiraal was toen
ernstig ongesteld in den Oost.
Mijn beste papa is 14 dagen ongesteld
geweest aan het slijmgraveel.
25 De 10de april 1851 is Constance Kal-
lenberg van den Bosch geb[oren] Lelyveld. Te
blz. 54
1 Geertruidenberg bevallen van een zoon.
De 16de april 1851 is de tijding per tele-
graaf gekomen dat onze waarde neef de
admiraal Bert van den Bosch de 11 febr[uarij]
5 te Batavia na veel lijden is overleden. Hij
is volgens zijn wenschen in het park van Bui-
tenzorg begraven. Algemeen word zijn dood
betreurd zoowel voor de marine als voor Indie
Hij bereikte maar de ouderdom van 60 jaar.
10 De 24ste april is Erdwin van Middel-
burg in welstand hier aangekomen. Wij brag-
ten een allerplezierigste 14 dagen met hem door
daar hij de 11de mei weder vertrok.
De 14de mei 1853 overleed te st. Anne
15 bij Nijmegen de heer Robide van der Aa,
weduwnaar van tante Lucie de Jongh, in
de ouderdom van 60 jaar waarvan hij de
3 laatsten in eene treurige krankzinnigheid doorbragt.
De 29ste junij 1851 overleed te
20 Rotterdam onze tante Gleichman geb[oren]
Cremer in den ouderdom van 75 jaren.
De 8ste julij wij vertrokken om
een Geldersch reisje te doen en de geheele fa-
milie te bezoeken. Wij zijn 3 weken uitge-
25 bleven. Hebben allen in welstand getroffen
en regt veel genoegen en voldoening gehad.
blz. 55
1 Ons lieve hondje Azor is de 6de aug[ustus] getorven.
De 13de aug[ustus] is mijne lieve nicht
en vriendin Betsij Barchman Wuytiers geb[oren]
van Meurs te Amersfoort van een zoon bevallen
5 De 21ste aug[ustus] ontvingen wij de gelukkige
tijding dat Arnold te Keulen eindelijk
eene plaats op een kantoor gekregen had, bij
de firma Eijberg en de 18de ingetreden
was. Wij zijn er zeer blijde om daar dit
10 een begin voor hem zal zijn om vooruit te ko-
men en veel te redresseeren.
De 19de aug[ustus] is Weiler eenige dagen
overgeweest Oom van Meurs was was ook juist
hier met de Staten en de 21ste aug[ustus] kwa-
15 men oom Wupperman en Laura Hosterey
hier eenige dagen logeeren. Zij gingen de
28ste vroeg weer heen, troffen ongelukkig
stortregen en gingen die dag nog naar San-
tje en Besier nu de Velp woonachtig.
20 Daan uit de Arnhem en Erdwin uit Wester-
voort kwamen er met hun den dag passeeren
Regt genoegelijke dagen passeerden we
met oom Wuppermann en Lausa. Wij had-
den elkander in geen 7 jaren gezien en
25 vonden oom dus wel verouderd na alle
zijne smartelijke verliezen. Oom v[an] Meurs
blz. 56
1 vierde bij ons met hen zijn 71ste verjaardag
Die dag de 25ste aug[ustus] 1851 is de
koninging Sophia voorspoedig doch on-
tijdig bevallen van een prins. Het werd
5 met 101 kanonschoten aangekondigd.
Iedereen was zeer verheugd.
De 9de sept[ember] is onze lieve Dorothea
met hare kleine Marie hier komen logeeren.
Wij hebben haar van Rotterdam afgehaald
10 en toen onze vrienden Gevers Deynoot aldaar
eens bezocht. Drie aangename weken heb-
ben we tezamen doorgebragt. De laatste 5 da-
gen met v[on] Weiler. De 2de oct[ober] zijn ze naar
Poelwijk vertrokken. De 26ste tot en
15 met de 29ste sept[ember] was hier de tentoonstel-
ling der landbouw in het Willemspark.
Het gaf eene ongewone drukte.
Mijne nichtjes Gerardine en Betsij
IJssel de Schepper hebben hier 3 weken
20 van 20 oct[ober] tot 10 nov[ember] heel huiselijk bij
ons doorgebragt. Betsij om d[octer]r van Byland
over hare doofheid te consulteeren en Gerar-
dine kreeg zangles van jufvr[ouw] Aarsen.
Wij hebben een mooi najaar gehad
25 zoodat we eerst de 1ste nov[ember] zijn beginnen
te stoken. De 9de met de nichtjes nog
blz. 57
1 naar Scheveningen gewandeld. Het was
heerlijk aan het strand. De 17de de eerste
sneeuw.
De 6de nov[ember] zijn Santje en Besier
5 met de kinderen naar Maastricht vertrok-
ken. Hij kreeg heel onverwacht zijne benoeming
tot adjudant van den generaal Serraris. Daan
heeft de kerstdagen bij ons gepasseerd.
De 23ste jan[uarij] 1852 kregen wij de blijde tij-
10 ding dat Erdwin bij het besluit van den 21ste
door Z[ijne] M[ajesteit] benoemd was als burgemeester van
Epe en deszelfs onderhoorigheden. De 5de
gemeente in Gelderland. Mogt hij er vele
gelukkige jaren doorbrengen !
15 De 7de febr[uarij] [18]52 vierden wij een ware
feestdag. Papa werd 70 jaar en was gezond
en opgeruimd, omringd door de helft zijner
kinderen. Erdwin uit Epe, Arnold uit Keu-
len en Mietje en De Veije. Van de andere
20 goede berigten. Mietje en De Veije bleven 8 da-
gen en zagen wij tezamen het muntkabinet.
Mietje is steeds zwak en sprak d[octer] van Bijlandt
De 20ste maart is Keetje van Meurs geb[oren]
Kallenberg van den Bosch van een doode
25 dochter bevallen.
De 25ste maart 1852 is Wilhelmina
blz. 58
1 Verstege geb[oren] van der Wijnperse om 3 1/2
uur zacht ontslapen na een langdurig lijden.
Wij gunnen haar de zalige rust na een
moeilijk leven, maar betreuren haar gewis
5 want zij was een trouwe vriendin.
1 mei 1852. Koud en guur weder. De winter
was zacht, haast geen vorst, doch het voorjaar
altijd noordewind.
23 mei. Deze morgen vertrok Clemence van
10 Zuylen weder, die 10 dagen bij ons logeerde. Regt
aangenaam bragten wij die tijd door en deden
met haar een toertje naar Delft.
Drie dagen later ontvingen wij de tijding
dat Erdwin ook op die dag, de verjaardag
15 onzer lieve zalige moeder, het jawoord van
Jeanette Tack en hare ouders te Doesburg
ontvangen heeft. Moge de goede God hen
zegenen en zij een gelukkig levenslot hebben.
De eerste dagen van julij 1852 buitenge-
20 wone hitte. de thermometer teekende meer dan
90 graden Fahrenheit. 10 en 11 [julij] vooral zeer heet.
De heeren Spengler en Nedermeyer van
Rosenthal hebben hun ontslag genomen als
Minister van Oorlog en Justitie. Deze laat-
25 ste portefeuille is onzen neef Willem van
Hoytema aangeboden. Kwam er papa nog
blz. 59
1 over consulteeren. Hij was lid van de militaire
regtbank te Utrecht maar om verschillende
redenen kon hij het niet aannemen.
De 17de ben ik weder aan de zeebaden be-
5 gonnen met mevr[ouw] Gleichman, Gertrude
Wichers en de freules van Rappard.
De 21ste july is onze aanstaande schoon-
zuster hier komen logeeren en Erdwin de
24ste bij de buren Gleichman. Wij hadden
10 menig genoegelijk partijtje tezamen.
De 21ste vernamen wij dat Besier kapitein
was geworden.
De 12de aug[ustus] is Jeanette Tack tot ons
leedwezen weder vertrokken tegelijk met
15 Gertrude Wichers.
De 12de aug[ustus] 1852 is onze nicht Gerhar-
dine Ijssel de Schepper te Arnhem in
het huwelijk getreden met Willem Besier.
Mogen zij zoo gelukkig zijn als wij het hen
20 van harte toewenschen.
De 5de sept[ember] 1852 is onze lieve Dorothea
te Middelburg 's avonds om 6 1/2 uur voorspoe-
dig bevallen van een zoon welke Carel Willem
zal heeten. Regt gelukkig zijn we met de
25 goede afloop. Zij hebben het lieve kind
echter maar 3 1/2 maand mogen behouden . Het
blz. 60
1 was een zwak kindje dat na veel tobben
de 21ste dec[ember] 1852 overleed.
Wij zijn niet naar Zeeland geweest om
het stormachtige weder en omdat papa ongesteld
5 is geweest. 14 dagen de koorts en dikke beenen.
Mietje en de Veye zijn onverwacht naar
de vesting Terneuzen verplaatst. Op
hunne doorreis hier 2 dagen stil geweest
de 9de tot de 11de october 1852.
10 De 19de dec[ember] kreeg ik eensklaps een dik
gezicht en gevoelde mij geheel onwel. De 23ste
deed d[octe]r van Bylandt eene kleine incisie in
het gezwel en ging het daarna beter.
Onze keukenmeid Hanna de Winkel
15 die al lang ongesteld was geweest werd
zoo naar dat de docter aanraadde haar wat
naar huis te laten gaan. Zij is dus de 26ste
nov[ember] naar Velp vertrokken en de 8ste jan[uarij]
1853 teruggekeerd, bijna hersteld. Intus-
20 schen was de vrouw van Zwart, onze oppas-
ser, noodhulp maar kreeg onverwacht eene
erge bloedspuwing en moest ook naar huis.
Bij die zamenloop van omstandigheden
heeft Dientje Vink zich goed doorheen gered.
25 21 jan[uarij] 1853. Altijd regen en is dit
winter nog geen vorst geweest. Altijd storm
blz. 61
1 en regen zoodat het water overal heel hoog is
en er vele ongelukken op zee zijn gebeurd.
Hennij van Rappard is met de prins van
Oranje eene reis naar de Midd[enlandse] zee doen.
5 Heden werd onze beste broeder Erdwin de
bruidegom. Moge hij met zijn lieve
bruid Jeanette Tack vele gelukkige
jaren beleven en de goede God hen zegenen.
3 febr[uarij] 1853. Wij vierden heden met
10 een klein kinderfeest het huwelijk van Erd-
win en Jeanette. Broeder Daan is er
alleen bij tegenwoordig en Joost Verstege de
2de getuige. Dan zullen de jongelui een
reisje door Belgie doen en de familie be-
15 zoeken. Mietje en de Veye te Neuzen en
Santje en Besier te Maastricht. Onze
gedachten vergezellen hen maar verder brag-
ten wij de bruidsdagen stil door afge-
wisseld door het bezoek der buren Gleich-
20 man en Rappard.
7 febr[uarij 1853. Gelukkige dag dat on-
ze beste papa in gezondheid zijn 71ste
verjaardag mogt vieren. Arnold en Daan
zijn overgekomen. Van de anderen goede tijding
25 dus heel dankbaar voor die zegeningen.
's Avonds heel gezellig bij ons gevierd met
blz. 62
1 De Gleichmans, de De Graaffs ook Henriette
Vollenhove. Daan vertrok de 8ste en Arnold
de 15de eerst naar Middelburg
12 febr[uarij] 1853 is mijne nicht Rudolphine
5 van Doorn geb[oren] Weerts voorspoedig bevallen
van een zoon.
13 febr[uarij]. In eens zeer koud geworden.
oostenwind. Hard gevroren. Dikke sneeuw
zoodat er veel ge-ard wordt. De 23ste 's avonds
10 onverwacht een storm uit het n[oord] w[esten] met ha-
gel en sneeuw. Zoo hevig dat men angstig
werd en boomen uit de grond gerukt werden.
Zondag de 20ste kwamen Erdwin en
Jeanette in welstand van Middelburg
15 hier aan. Zij bleven 4 dagen stil welke wij
heel genoegelijk en gezellig tezamen door-
bragten. Alleen was het naar dat Jeanette
zeer verkouden was. De 25ste vertrokken
ze naar Doesburg en de 28ste zouden ze
20 hunnen nieuwe woonplaats te Epe betrekken.
Zij hadden op hunne reis alle broeders en
zusters in welstand gevonden.
De 18de maart 1853 is mijne lieve
zuster Santje Besier te Maastricht voor-
25 spoedig van eene dochter bevallen welke
weder Anna Maria zal genoemd worden.
blz. 63
1 Febr[uarij] en maart zeer koud met dikke
sneeuw.
De 23ste maart 1853 zijn Mietje en de
Veye onverwacht van Neuzen hier gekomen.
5 Hij had aanschrijving gekregen dat hij
nog een examen moest doen voor zijne bevor-
dering als kapitein. Hiertegen opponeer-
de hij zich sterk, betoogende het niet noodig
was. Maar alle moeite hier bij de autori-
10 teiten aangewend was vergeefsch. Dus be-
sloot hij wijsselijk zich te onderwerpen en
dadelijk examen te doen. Dit geschiedde de
2de april. Wij waren alle drie dagen in
spanning en onrust doch het liep zeer goed
15 af. Zijn examen was zeer voldoende en
beide vertrokken de 4de april zeer tevreden.
Algemeene spanning toen hier de
allocatie van paus Pius de 9de bekend
werd. Ter aankondiging van het herstel der
20 bischoppelijke hierarchie is de Neder-
landen, geteekend in het Geheim Consisto-
rie de 7de maart 1853. In Utrecht zoude
een aartsbischop komen ! Daar en in alle
steden vereenigde men zich om adressen aan
25 den Koning te teekenen om dit tegen te gaan.
Daarop deed de Koning zijn jaarlijks
blz. 64
1 bezoek in Amsterdam waar Z[ijne] M[ajesteit] met
veel gejuich ontvangen werd. (zonder een
minister) Hij retourneerde de 18de en de
20ste vernam men op eens dat de Koning het
5 Ministerie Thorbecke ontslagen en een ander-
benoemd had. Er ging een algemeen gejuich
op want men verweet Thorbecke voornamelijk
het voortrekken der roomschen en de benoeming
der bischoppen, daarbij eene ultra liberalen
10 toch despotieke regering zoodat de Koning door
hem als een individu behandeld werd.
Het nieuwe Ministerie is weer behoudend en
gematigd. Van Hall Buitenl[andse] zaken Donker
Curtius Justitie, Van Doorn Finantien en
15 Van Reenen Binnenl[andse] zaken. Aangebleven
zijn de ministers van Marine, Oorlog en Ko-
lonien. Enslie, Forstner van Dambenoy en
Pahud. Men is geweldig opgewonden en er
is sprake van ontbinding der Kamers.
20 De 8ste april 1853 kwamen Dorothea en
Weiler hier met Marietje en de meid logeeren.
De volgende dag echter kreeg Dorothee de
koorts welke zich spoedig zoo sterk herhaal-
de dat d[octe]r van Bylandt voor eene doorgaan
25 de vreede haar dadelijk quinine gaf, daarop
kreeg de meid Antje de Loos die en eindelijk
blz. 65
1 werd Marietje ook nog al erg ongesteld. De
spru en stuipen, koortsachtige aandoeningen
naar het hoofd. Zoodat wij minder vrolijke
dagen tezamen doorbragten als we gehoopt
5 hadden. Ook was het weder meestal guur en
regenachtig. Weiler moest de 22ste weder
vertrekken. Dorothea bleef nog 8 dagen lan-
ger totdat Marietje geheel hersteld was en
toen bragten papa en ik haar de 30ste naar
10 Rotterdam vanwaar de boot van 12 uur af-
voer. Het afscheid deed ons zeer leed.
De 26ste april 1853 is het besluit des
Konings geteekend dat de Tweede Kamer
ontbonden is. Dit gaf nogal sensatie ! De
15 nieuwe verkiezing zal de 17de mei zijn.
De 16de april 1853 is de Veye tot kapitein
der Genie benoemd.
De 12de mei 1853 had de vergadering
plaats waarin onzen besten broeder Daan
20 met 11 tegen 3 stemmen als stadsont-
vanger van Arnhem benoemd is. Dit
was een blijde tijding voor hem en ons allen.
De 15de mei, pinksterzondag verraschte
hij ons met zijne onverwachte komst. Wij
25 bragten een gelukkige dag door. Bossert is
in zijne plaats op het stadhuis gekomen.
blz. 66
1 Ook ontvingen we de goede tijding dat Besier
chef van de staf Cavalerie geworden was.
En nu te Maastricht allen wel.
Dorothea, Marietje en Antje Loos zijn
5 alle 3 weer ongesteld geworden van de
Zeuwsche koorts.
De 17de mei 1853 was de dag der verkie-
zing. Iedereen zag die met spanning tegemoet en
gelukkig is die ten goede uitgevallen. De groote meer-
10 derheid is echt protestantsch en in de geest van den
Koning en dit Ministerie. Thorbecke is te Maas-
tricht en Roermond gekozen. Maar de meeste
liberalen uitgevallen.
Marie Cramer is de 19de mei 1853 te Arn-
15 hem in het huwelijk getreden met den heer
Jordens ontvanger te Ijsselstein.
De 13de junij is jufvr[ouw] Koch hier komen
logeeren.
De 14de junij was de opening der Eerste
20 en nieuwe Tweede Kamer. Wij gingen die op het
Binnenhof bij m[eneer] Van Rappard, directeur van
konings kabinet zien. De trein was mooi er
was meer gejuich als anders.
De 21ste junij had de intogt van prins en
25 Prinses Hendrik plaats. Alles was brillant groen
gemaakt. De stad was vol vreemden een gewel-
blz. 67
1 dige drukte. Wij zagen de trein tweemaal zeer
goed. 's Avonds was er eene mooie illuminatie.
Wij reden met de Vollenhovens rond. De Koning
kwam ook nog langs het Willemspark. Heerlijk
5 weder begunstigde dit feest en wij waren dubbel
verheugd daar mijne beste papa weder geheel
hersteld was na eene ongesteldheid van tien dagen.
De 4de julij is jufvr[ouw] Koch weder vertrokken.
Wij bragten die tijd regt aangenaam door .
10 De 23ste julij zijn papa en ik op reis gegaan
naar Gelderland en kwamen de 10de aug[ustus] in
welstand weder te huis. Zeer tevreden over ons toertje
daar wij alle familieleden in gezondheid weder
mogten zien. Zoowel te Utrecht als op de Koper-
15 molen, te Epe en op Hulsthorst. De 2de gingen
wij van Epe uit één morgen naar Deventer om
een bezoek op Brinkgreve, het oudelijk goed van
de grootouders Weerts te brengen en werden zeer
vriendelijk door de toenmalige eigenaar, gene-
20 raal von Ecksteen en mevrouw ontvangen. Za-
gen ook de kamer waar ik geboren ben in 1812.
De 9de sept[ember] en eenige volgende dagen ben ik
nog al ongesteld geweest. De cholera heerschte
in Rotterdam en Den Haag en overviel mij eene
25 erge diarrhee. D[octe]r van Bylandt wendde dadelijk
alle middelen aan, welke gunstig werkten.
blz. 68
1 Maar ik gevoelde mij lang zwak in de beenen.
Onze nicht Adelaide de Graaff geb[oren] Cramer
is de 13de sept[ember] zeer voorspoedig bevallen van
een zoon.
5 De 25ste sept[ember] woei hier een vreesselijke
storm de geheele zondag. De nacht daarop zoo he-
vig en onophoudelijk dat men vol bezorgdheid was
en er ook eene menigte boomen in het Bosch, Voor-
hout en Plein omgewaaid zijn. Ook de 26ste had
10 men nog hevige regenbuijen en storm uit het noord-
westen. Daags voor de storm hadden wij des na-
middags een onweder. Men hoord van vele on-
gelukken. Het was een treurig gezicht zoovele
boomen omgewaaid. De cholera neemt in
15 Rotterdam gelukkig af.
De 28ste sept[ember] zijn Dorothea en Weiler met
Marietje op hun retour naar Middelburg eeni-
ge dagen hier geweest. Zij vertrokken de 3de oct[ober]
weder. Hoewel het guur en ongunstig weder
20 was, waren het toch aangename dagen.
De 31ste oct[ober] is Louise van Hoytema
geb[oren] de Jongh te Culenborch voorspoedig van
eene dochter bevallen.
De 9de nov[ember] 1853 is Keetje van Meurs
25 geb[oren] Kallenberg van der Bosch voorspoedig
van eene dochter bevallen.
blz. 69
1 De 12de nov[ember] hoorden wij door den heer van
Rappard, secretaris generaal, dat Besier
hier geplaatst is bij het Topografisch Bureau.
30 nov[ember] 1853. Sedert eenige dagen is het
5 sterk gaan vriezen en alles even duur. De
aardappels f 5 per mud. De rogge f 11 en de weit
van f 14-16 dus treurig voor de arme menschen.
De 2de dec[ember] is Besier gearriveerd en zal
deze winter onze huisgenoot blijven terwijl San-
10 tje en de kinderen eerst in het voorjaar
zullen komen, hebbende nog huur aan hun huis.
De 8ste dec[ember] is de zeer geachte jufvrouw
Lu Sarraz na eene kortstondige ongesteld-
heid overleden. Mevr[ouw] Geverts is ook ziek.
15 Heeft het st Antonies vuur.
De 26ste dec[ember] hebben Piet en Ceetje van
Meurs hun jongste dochtertje weder moeten
missen.
Bij besluit van de 17de dec[ember] 1853 is
20 Henny v[an] Rappard kap[itein] luit[enant] en Willem
Cramer luit[enant] 2de klasse geworden.
Zeer koude kerstdagen. Alle rivieren
zitten toe en het water is zeer laag. Daan
kwam onverwacht over en was evenals allen
25 zeer wel. Erdwin en Jeanette passeeren
kerstmis en nieuwjaar te Doesburg en zijn
blz. 70
1 de 4de jan[uarij] onder een geduchte sneeuw-
storm 's nachts te huis gekomen.
De 6de jan[uarij] 1854 is Van Doorn afgetre-
den als min[ister] van Finantien en in zijne plaats
5 benoemd M. van Hall, tevens min[inster] van
Buitenlansche zaken en de 20ster als min[ister]
van Eeredienst vervangen door den heer van
Rappard, directeur van Konings Kabinet.
Hij is dezelfde dag benoemd in de Raad
10 Van Staten. Daar hij zich niet konde veree-
nigen met de maatregelen der andere mi-
nisters had hij zijn ontslag gevraagd.
22 jan[uarij]. Mooi weder. Dooi, zoodat de ri-
vieren allen zonder ongelukken losgaan.
15 Heden de 3de febr[uarij] 1854 ontvingen wij
de treurige tijding dat onze waarde neef Piet
van Meurs gisteren ten 10 uur te Harderwijk
aan eene hevige toegenomen zenuwkoorts is over-
leden. Hij was pas 32 jaren. Diep beklagen
20 wij zijne ouders en jonge weduwe en betreuren
zijn verlies met hen.
De 15de maart zijn Mietje en de Veye hier
gekomen en 5 dagen gebleven op hunne door-
reis naar het Regelink hetwelk zij voor de
25 tijd van 3 jaren aan Baud verhuurd hebben.
Heden de 23ste maart 1854 is het stand-
blz. 71
1 beeld van Willem de Tweede eindelijk onthuld.
Vier maanden was het tot ieders verwondering
bedekt blijven staan. Eindelijk bepaalde
de Koning dezen dag. Vroeg gingen wij naar het
5 Buitenhof waar wij een goede plaats kregen
bij de bode van [het] Topografisch Bureau. Tegen
12 uur klaarde het weder ook op hoewel er eene
koude noordenwind woei. De tribune was
vol met alle staatsambtenaren. Het hoofd
10 van de commissie de heer van Dam van Issolt
deed eene aanspraak aan den Koning en de
prinsen en op een gegeven sein van Z[ijne] M[ajesteit]
werd het standbeeld onthuld met begeleiding
van 21 kanonschoten en het nationale lied.
15 Daarop defileerden de troepen en was de pleg-
tigheid afgeloopen. Er zoude eerst een bal
aan het hof plaats gehad hebben, maar om
de dood van den jongen erfprins van Zweden
is dit tot de 28ste uitgesteld.
20 Men is tegenwoordig in eene groote span-
ning omtrent de oorlog tusschen Rusland en
Turkije. Engeland en Frankrijk trekken
partij voor de Sultan.
Nu is de winter weder ten einde wij had-
25 den vroege en scherpe koude en tot nu toe
geen aangenaam voorjaar.
blz. 72
1 De 6de mei 1854 is Santje met de kinderen
in gezondheid aan gekomen en hebben hunne
nieuwe woning in de Willemstraat betrokken
De volgende dag (zondag) kwamen ze bij ons pas-
5 seeren. De kinderen zijn heel lief en wij hopen
aangename dagen met hen door te brengen.
Chrisje en Clemence van Zuylen hebben
bij ons gelogeerd van 1 tot 17 junij heel genoe-
gelijk echter troffen zij guur weder.
10 De 26ste junij bragten wij eenige uuren in
groote ongerustheid door. papa was namelijk
naar Rotterdam gegaan om de expositie te zien
en bleef zoo lang uit dat er geene treinen meer
aankwamen. Het was geducht warm zoo
15 dat ik mij ging voorstellen dat Papa eenig
ongeval was overkomen. Gleichman en de
Besiers deelden deze ongerustheid met mij.
Ik vertrok dus dadelijk met Besier nog met
de laatste spoor. Kwamen bijtijds in Rotterdam
20 en deden daar onderzoek maar gelukkig
waren we spoedig gerustgesteld daar
Gleichman uit Den Haag seinde dat Papa
gezond en wel te huis gekomen was en
zeer verwonderd onze ongerustheid te verne-
25 men. Z[ijne] e[dele] was te voet van Rotterdam naar
Delft gewandeld. Van daar per spoor naar
blz. 73
1 Den Haag en als gewoonte naar de Besog-
nekamer en om 18 uur te huis. Besier en
ik besloten intusschen in Rott[erdam] een rijtuig te
nemen en kwamen 's nachts om 2 uur in
5 Den Haag terug. Regt verheugd en dankbaar
waren we dat de schrik zulk een goed einde
had genomen en wij hartelijkheid van
alle buren hadden ondervonden.
De 22ste julij 1854 is onze goede vriendin
10 mevrouw De Gijzelaar geb[oren] van Schinne na
een langdurig en smartelijk lijden overleden.
Wij hebben van de 20ste tot de 27ste aug[ustus] een
regt plezierige week gehad daar onze lieve Erdwin
die bij ons doorbragt. Jeanette mogt de reis dit-
15 maal door omstandigheden niet mede doen.
De 8ste sept[ember] zijn papa en ik naar Dordt
vertrokken waar mijn broeder Daan on rejoi-
queerde om tezamen de zusters in Zeeland
te bezoeken. De Veije was te Neuzen ook
20 zeer ernstig ziek. Wij kwamen de 9de al om 2
uur te Middelburg en vonden Weiler, Dorothea
en Marietje heel wel. Daar schreef on Mietje
ook dat het gevaar bij de Veye geweken was
maar deze te zwak dat wij er zouden logeeren.
25 Dus zijn wij de 14de op één dag heen en weer
naar Neuzen geweest en troffen juist zeer slecht
blz. 74
1 weder, zoodat ik op de boot compleet zeeziek
werd. De koortsen hadden de Veye zeer aan-
getast. Anders waren ze te Neuzen tevreden en
hadden er ook hartelijke menschen getroffen.
5 Wij deden ook nog een toertje naar Veere en
keerden de 17de heel tevreden van ons reisje naar
Den Haag terug. Daan ging de 18de weer naar huis .
De 10de en 11de oct[ober] 1854 ben ik twee dagen
met papa naar Amsterdam geweest om de ex-
10 positie van schilderijen te zien terwijl papa
er meteen eene vergadering van reeders van het
schip Oostindie moest bijwonen. Wij waren er
heel gezellig met oom van Meurs, onze Daan,
Muller Massis en Piet van der Aa.
15 De 12de oct[ober] te huis komende waren Miet-
je en de Veye bij ons. Hij had een verlof van
6 weken tot herstel van gezondheid. Zij waren
van Neuzen naar Grave verplaatst. Mietje
is 5 weken bij ons gebleven. De Veye af en toe af-
20 wezig om de boel in te pakken en een huis te
huren. Men hoord van niets spreken dan
van de belegering van Sebastapol en de krijgs-
verigtingen in de Krim. Papa had er een
kaartje van in Amsterdam gekocht dat ze
25 in de Besognekamer nog niet hadden. Het zijn
moorddadige veldslagen van de Alma en
blz. 75
1 Inkerman daar duizenden gesneuveld en ge-
wond zijn. Dit deed Florence Nigtingale in
Engeland het besluit nemen met eenige andere
dames om de gewonden te gaan verpleegen.
5 9 dec[ember] 1854. Heden ontvingen wij einde-
lijk de gelukkige tijding dat de lieve Jeanette
voorspoedig bevallen is van een zoon. De 8ste
's nachts om 2 uur zag de kleine Coenraad
Alexander het levenslicht. Wij zijn allen zeer
10 verheugd en dankbaar dat er een kleine stam-
houder geboren is en wenschen dat de goede
God hem naar ziel en lichaam moge zegenen.
Verleden week hoorde men hier van twee
treurige gebeurtenissen gewagen en is ieder er
15 mede begaan. Een ongeluk met buskruit bij
Regouw in de Schoolstraat waardoor 6 personen
getroffen werden. 3 zijn reeds dood en
het vergaan van het schip Hendrika met
80 menschen waarvan 43 passagiers voor
20 Brouwershaven van 3 op 4 dec[ember] om 5 uur
's morgens bij vreesselijk stormachtig weder.
Later kwamen te Scheveningen nog stukken
van de mast en het schip aandrijven.
18 januarij 1855. Sedert 3 dagen is on-
25 verwacht eene zeer strenge vorst ingevallen
zoodat het water bijna digt zit. Hier is
blz. 76
1 veel gebrek en armoede vooral door de duurte
van alle levensmiddelen en brandstoffen.
Tot de 15de hadden we anders niets als re-
gens en stormen gehad zoodat het water buiten-
5 gewoon hoog was. In Rotterdam, Deventer
en meer plaatsen was het reeds in de huizen
en bij Zwol was een dijk doorgebroken. De
kerstdagen werden we aangenaam verrascht
door een bezoek van Daan die evenals allen
10 gelukkig heel gezond was.
De 20ste jan[uarij] 1855 's morgens circa 1/2 7
uur is onze lieve Dorothea vrij voorspoedig
bevallen van een zoon welke Theodoor Arnold
zal genoemd worden.
15 23 januarij. Heel hoge sneeuw zoodat de
diligences ophouden te rijden. De rivieren zijn
vol drijfijs. De bruggen weggenomen.
2 februarij. Sedert eenige dagen is het zoo
fijn koud dat men het haast niet uithouden
20 kan. Altijd noorde of oostewind. Er is dus
veel te geven aan hen die gebrek lijden.
Het Ministerie Russell en Newcastle
is gevallen op eene motie van den heer
Roebuck om een onderzoek in te stellen
25 over de slechte organisatie en het gebrek dat
het Engelsche leger in de Krim lijdt. Hij gaf
blz. 77
1 op dat er van 54.00 die er heen gegaan wa-
ren slechts 14.000 maar, gezond en in leven,
nog konden geteld worden. Prins Napoleon
en de Hertog van Cambridge zijn ook terugge-
5 keerd. De eerste ziek naar lighaam de an-
dere ook naar de geest. Men zegt dat lord
Palmerston en Greij aan het hoofd van het Mi-
nisterie zouden komen ook heeft Oostenrijk zich
aan de westersche mogendheden door het
10 tractaat van de 2de dec[ember] 1854 tegen Rusland
aangesloten. Pruissen nog niet maar het
Bondcontingent word ook opgeroepen dus schijnt
er nog geene gewenschte vrede te komen.
Sedert de 24ste febr[uarij] is het beginnen te dooijen.
15 De volgende dagen veel regen en wind iedereen is
zeer blijde want de koude was langdurig en
streng 5-6 graden Reaumur onder nul en van
de 16de jan[uarij] begonnen. Thans ziet men met
vrees de stand der rivieren in. Overal is het water
20 wassende en vele ijsdammen doen vreezen voor
doorbraken der dijken. Moge de goede God
dit gevaar nog doen afwijken !
De 1ste maart is de scheiding tusschen
Jans Nairac en Reigersman te Arnhem
25 door de regtbank uitgesproken.
De 2de maart 1855 is Nicolaas, de Keizer
blz. 78
1 van Rusland, aan de griep in de ouderdom
van 58 jaren overleden. Deze tijding kwam
zeer onverwacht en op een tijdstip dat de geal-
lieerden (nu ook Sardinie) nieuwe strijdkrach-
5 ten te land en ter zee bijeen brachten om de
oorlog in het voorjaar met vernieuwde kracht
voort te zetten. Men hoopt dat door deze gebeur-
tenis meer hoop op vrede te verwachten is ten
minste de effecten zijn niet gedaald.
10 In Sardinie heeft men besloten alle geeste-
lijke orden en goederen op te heffen behalve
die der zusters van liefdadigheid.
De Cortes echter in Spanje besloten dat het
katholieke geloof de godsdienst van de
15 staat bleef maar geene verhinderingen
meer voor de andere godsdiensten.
Treurig blijft de toestand hier en in
vele landen door de ijsgang en watersnood.
En de vrees die men had voor de hooge stand
20 der rivieren en het 12 duim dikke ijs bleek
niet ongegrond te zijn. De 4de maart 1855
kwam de dooi nog onverwacht. Het water wies
vreesselijk. Het ijs stapelde zich op en zoo
ging er geen dag voorbij of men hoorde van vrees-
25 selijke dijkbreuken. De Grebberdijk op drie
plaatsen, één van 150 voet lang waardoor
blz. 79
1 geheel Veenendaal onderwater stond. Vele
huizen ook te Dreumel en Heerewaarden
weggespoeld en de overigen tot aan het dak
in het water. Nooit had het water zoo
5 hoog gestaan. Alle menschen vlugtten hoo-
ger op en werden gehuistvest in kerken en scho-
len. Gelukkig zijn er niet vele menschen ver-
ongelukt maar 6000 zonder dak. De Koning
is er onmiddelijk heen gegaan en deelde
10 overal krachtdadige hulp uit. Tusschen
Ede en Veenendaal was de spoorweg ook
onder water. Vele telegrafische palen weg-
gespoeld. Dus de communicatie tusschen
Utrecht en den Bosch, Deventer en Zutphen
15 enz. gestremd. Overal zag men de arme men-
schen met hunne kinderen en boeltje diep be-
drukt aan de dijk zitten. De Koning zond
er dadelijk 500 van naar Utrecht want in
de kleine Geldersche plaatsjes konden ze
20 niet overal verpleegd worden. Daar werden
ze in de Geerte Kerk gehuisvest en liefderijk
voor hen gezord. Maar bij deze nood bleek
weder de liefdadige geest der Nederlanders.
Overal zond men dadelijk kleederen. De
25 voorloopige collecte in Amsterdam heeft
f 30.000 opgebragt. De couranten staan vol
blz. 80
1 van toezendingen, verlotingen, van schil-
derijen en andersints. En eerst de 20ste maart
zal de algemeene collecte door de Regeering
uitgeschreven plaats hebben door de Koning
5 op Bronsbeek bij Arnhem geteekend. De
10de maart kwam er weder dikke sneeuw
en vorst en eerst de 16de weer dooi. Het water
is sterk vallende te Keulen en te Arnhem
zijn de schipbruggen de 12de en de 15de
10 weer gelegd. Het water dat te Keulen 26
voet gestaan had was nu tot 15 gevallen.
Overal werden al ringen om de dijken ge-
legd en men kan na al die nood niet dank-
baar genoeg zijn dat het water zoo spoedig weder
15 binnen zijne grenzen zal treden. De El-
densche dijk is behouden gebleven en daardoor
de Overbetuwe niet overstroomd anders alle
dijken en overlaten. De algemeene collecte
heeft de 20ste maart plaats gehad. In
20 alle steden ging de burgemeester zelfen
de gemeenteraden rond. 's Gravenhage heeft
f 62.000 gegeven en de geheele collecte heeft
f 449.692 opgebragt behalve de onmoemelij-
ke particuliere giften in de couranten vermeld.
25 Heden 30 maart stierf ons hondje
Azor, een trouw diertje. Het speet ons wel.
blz. 81
1 Keetje van Meurs is bij hare tantes
van den Bosch alhier gelogeerd.
De 19de april 1855 zijn onze beide
nichtjes Betsij en Ursule Ijssel de Schep-
5 per bij ons komen logeeren om docter
van Bylandt te consulteeren. Zij bleven hier
4 weken waarop Schepper hen terug
kwam halen en ook 3 nachten bij ons lo-
geerde. Hemelsvaartdag 17 mei kwamen
10 de Van Doorns en Besiers ook bij ons.
De 19de vertrokken De Scheppers en brak
bij mij onmiddelijk eene ziekte uit die
ik al onder de leden scheen gehad te heb-
ben toen zij kwamen en fatiqueerde ik mij
15 toen te veel. Ik kreeg erge galkoortsen
en de 23ste was ik heel naar. Eene koorts
die 10 uuren aanhield en mij zoo zwak
maakte dat d[octer] v[an] Bylandt noodig vond hem
te stuiten. Nog eenige dagen bleef ik heel
20 naar en juist de pinksterdagen kwam
Daan bij ons, heel gezellig. Ook nam
de ziekte toen eene gunstige keer zoodat
ik na 14 dagen weder beneden konde
komen met een regt dankbaar gevoel.
25 5 junij 1855. Een vreemde dag voor
voor degenen die zich 1830 nog levendig
blz. 82
1 herinneren. Een Belgisch muzijk gezel-
schap uit Mechelen van 200 leden kwam
hier twee concerten geven voor onze noodlijden-
den van de watersnood. Zij werden met
5 luister ingehaald en speelden ons volkslied.
Geven hier een een concert in het Willemspark
dat door de stad f45.000 van den Koning
is gekocht. Er waren honderde van men-
schen en rijtuigen zoodat van zwakte die
10 drukke passage nog niet uit konde houden.
's Avonds nog een concert in Diligentia. Ook
stamvol. Daarop deden ze voor hun ver-
trek nog eene toer naar Scheveningen en
het huis in het Bosch.
15 Het is dezer dagen zeer warm.
De 9de junij kwam Santje haar verjaar-
dag hier vieren tegelijk met mijn herstel
welk genoegen echter wat gestoord werd
doordien Alexander ongesteld was. De
20 volgende dag had hij de mazelen en Jaques
een dag later. Eerst liet het zich goed aan-
zien maar de 15de 's nachts werd Alexan-
der ineens zeer critiek. De mazelen waren
naar binnen geslagen. Besier haalde da-
25 delijk d[octe]r van Bylandt die hem met brand-
netelen en mosterdolie aanhoudend deed
blz. 83
1 wrijven, totdat de levensgeesten weer opflik-
kerden en de uitslag naar buiten kwam. Die
dag en nacht bleef hij zeer zorgelijk. Bijlandt
kwam nog 4 malen. De volgende dag gaf
5 hij hoop het gevaar geweken was toen kwam
bij Jacques de crisis en was hij zeer ziek.
Beide kinderen hoesten veel maar met me-
nageeren willen we hopen ze geheel zullen
herstellen en zijn we dankbaar dat
10 de goede God hen gespaard heeft.
De 17de junij 1855, verjaardag der ko-
ningin. Er zoude illuminatie en muzijk
in het Willemspark plaats hebben maar
het was niet mogelijk door de geduchte wind
15 en regen. Daarbij was het zoo koud dat
wij de kagchel weer lieten aanleggen.
De 17de julij hebben papa en ik einde-
lijk ons Geldersch reisje aanvaard en kwa-
men de 7de aug[ustus] weder te huis. Zeer tevreden
20 over ons uitstapje, hoewel we veel regen
troffen en papa eene erge verkoudheid on-
derweg kreeg. Wij gingen eerst naar Grave
bij Mietje en de Veye, vandaar over Nijmegen
naar de boer Peters op Panhuis. Daar waren
25 Daan, Erdwin en onze goede tuinman Lap.
Toen naar Velp, Arnhem, Deventer, Epe,
blz. 84
1 de Kopermolen, Hulsthorst en vonden
alle onze betrekkingen gelukkig gezond en
wel. Daarna keerden we over Amersfoort,
Utrecht en de nieuwe spoor over Gouda terug.
5 De 15de aug[ustus] 1855 zijn Dorothea en
Weiler met de kinderen hier aangekomen.
Juist 4 weken zijn ze gebleven en de 12de sept[ember]
met de baker en Keetje Klein naar Arnhem
vertrokken. Weiler ging nog eens naar Middel-
10 burg om de meubels te expedieeren. Intusschen
werd Theodoortje hier zeer erg ziek zoodat wij
de 24ste aug[ustus] waarlijk voor het lieve kindje
vreesden en Weiler terugseinden. Gelukkig werd
het kindje weer beter en is hersteld naar Arnhem
15 gegaan. Daan kwam van de 7de tot de 12de sept[ember]
mede. We hadden een heerlijke nazomer
doch alles is even duur en slaat nog op zoals
de olie 70 ct en dan de arrdappels en boter en
ziet men met bezorgdheid de winter tegemoet.
20 De goede God zal het evenwel ten beste schikken.
De 8ste sept[ember] 1855 is Sebastopol einde-
lijk na eene belegering van een jaar ge-
deeltelijk door de geallieerden ingenomen.
Het verlies van weerszijden is verschrik-
25 kelijk. Het getal beloopt duizenden. Eene
jonge Engelse dame, Florence Nigtingale,
blz. 85
1 is met eeenige andere dames naar de Krim
vetrokken om de gewonden te helpen
oppassen.
Tot de 1ste nov[ember] hebben we heerlijk herfst-
5 weder gehad. Toen begon de winter met regen
en hagelbuijen heel guur.
2 nov[ember] 1855. Heden overleed om 10 uur des
avonds onze goede tante Ariane Weerts, geb[oren]
van der Niepoort aan eene zenuwberoerte zon-
10 der bewustzijn maar zeer zacht. H[are] e[dele] had
juist de 24ste oct[ober] haar 78ste verjaardag, om-
ringd door hare kinderen, gevierd.
7 nov[ember] 1855. Heden overleed onze geliefde
nicht Mary Ann van Hoijtema geb[oren] de
15 Jongh te Utrecht aan eene hevige zenuwzin-
kingkoorts in den ouderdom van bijna 41
jaren, tot diepe droefheid van haren echtge-
noot, 5 kinderen en de geheele familie.
Nu kan ik toch eens weder eene blij-
20 de tijding in mijn journaal opteekenen
daar mijn beste broeder Daniel gisteren
avond van Middelburg terugkwam in
gezondheid en zeer gelukkig daar hij de dag
te voren de 27ste nov[ember] aldaar het gewensch-
25 te jawoord ontvangen had van freule Cle-
mentine Schorer. Hij had evenals wij
blz. 86
1 hare kennis het vorige jaar te Middelburg
en daarna hier verder gemaakt. Zij is een
lief talentvol en verstandig meisje dus zijn
wij er zeer mede ingenomen. De 23ste op zijne
5 heenreis bragt hij ook een dag hier door. Met
hem tegelijk is onze goede jufvr[ouw] Koch weder
vertrokken, die 7 weken zeer gezellig bij
ons had gelogeerd.
De 74ste verjaardag 7 febr[uarij] 1856 van onzen
10 besten vader was een ware feestdag. Regt dank-
baar aan de goeden God die hem voor ons
in gezondheid spaarde bragten wij die door.
Mietje en de Veye, Daan en Erdwin waren
er voor overgekomen. De eersten bleven 12,
15 Erdwin 7 en Daan slechts 3 dagen. Verder ging
hij naar Middelburg en keerde de 22ste
weder over hier naar Arnhem terug.
De 6de maart 1856 werden wij met droef-
heid vervuld door de treurige tijding vsn
20 het onverwacht overlijden van de lieve Theodoor
Arnold von Weiler bijna 14 maanden
oud. Hij begon tot vreugde zijner ouders zoo
in krachten toe te nemen toen hij op eens des
morgen om 1/2 8 eene beklemming op de longen
25 kreeg en niettegenstaande alle aangewende
middelen één uur later overleed. Onze neef
blz. 87
1 van Doorn kwam ons de tijding brengen
maar het was als of wij er een voorgevoel van
hadden daar papa en ik een tijdlang zoo
neergedrukt geweest waren. Moge de goede
5 God de arme ouders bij deze vernieuwde be-
proeving sterken.
Betsij Wuytiers en hare 5 kinderen heb-
ben alle tegelijk de mazelen gehad. Nu
gelukkig hersteld.
10 Heden de 12de maart 1856 meldde
mr. de Jagher mij dat hij gisteren zijne belij-
denis bij d[omine] Bennink Janssonius had af-
gelegd zijnde vroeger roomsch, geheel uit
overtuiging.
15 De 30ste maart 1856 is de vrede ge-
teekend te Parijs tusschen Rusland,
Frankrijk, Engeland, Sardinie en Tur-
kije. Ook is tot de teekening Pruissen uit-
genoodigd. Deze vrede gaf algemeene
20 vreugde en is te Parijs door 101 kanonscho-
ten en illuminatie gevierd. De pen, uit
een adelaarsvleugel genomen en door alle
gevolmagtigden gebruikt, is naderhand
aan de keizerin aangeboden.
25 De 7de april 1856 vernamen wij dat
mevrouw Spenger geb[oren] Landsheer te
blz. 88
1 Middelburg de nacht te voren was overle-
den. Het is een groot verlies voor haar man,
5 kindertjes, ouders en verdere betrekkingen.
Daardoor is de komst van mijn aanst[aande] schoon-
5 zuster, die wij de 6de wachtende waren, ook
uitgesteld.
De 5de april heeft de lieve Alex Weerts
eene hevige aanval van kroep gehad welke
echter door Gods goedheid naar de dadelijk
10 aangewende middelen luisterde.
De 20ste april 1856 is onze trouwe tuin-
man Jan Lap des nachts om één uur overle-
den. Hij had al sedert lang een borstkwaal.
Het vorige jaar toen hij zoo innig gelukkig
15 was van met ons een dag bij Peters door te
brengen was hij al zoo heesch dat men hem
haast niet verstaan kon. Hij was pas 50
jaar oud waarvan 36 in onze dienst. Altijd
even eerlijk en trouw. Zijne vrouw en 6
20 kinderen missen ook een oppassende huisvader
aan hem. Wij zullen hem ook niet ver-
geten, die zoo aan ons gehecht en zoo
dankbaar voor alles was.
27 april 1856 is onze lieve Jeannette
25 Weerts te Epe zeer voorspoedig van eene
welgeschapen dochter bevallen. Wij hopen
blz. 89
1 dat dit zondagskindje door de goede God
gezegend moge worden en een bron van geluk
en vreugde voor hare ouders zijn !
3 mei. Het is sedert eenige dagen zeer
5 guur met een koude noord of oostenwind
zoodat het groen niet vooruitkomt van mor-
gen hadden we een sneuwbui op de
bloeijende boomen.
Heden de 6de julij 1856 is de aanstaan-
10 de van Daan, Clementine Schorer, tot ons
leedwezen weder vertrokken na hier
bijna 5 weken met wederzijdsch ge-
noegen gepasseerd te hebben. Van de
17de tot de 28ste junij bragt Daan hier
15 ook door. De laatste dag deden wij een
mooije toer naar Staalduin en het West-
land en de 9de junij reden wij met Santje
en Besier naar Katwijk aan Zee. Nog
andere aangename partijtjes hadden wij
20 in die tijd maar ook als dat on allen
zeer ter harte ging namelijk de verkoop
van Mariënberg. Papa had besloten het
publiek te verkoopen toen de huurtijd van
mevr[ouw] Von Knobelsdorff om was. De 2de
25 werd het ingezet en gebragt tot f 44.000
Ook bij de verkoop de 16de werd er niet
blz. 90
1 meer opgehoogd zoodat papa het voor f 48.000
liet ophouden. Drie dagen daarna schreef
de notaris van Eck dat er iemand was
die er een bod van f 44.000 voor deed en hij
5 papa wel aanraadde dit aan te nemen.
De meeste der kinderen waren er tegen
maar papa besloot om verschillende redenen
het aan te nemen en zoo ging onse lieve Ma-
rienberg in vreemde handen over.
10 De laatste dagen van julij had er
eene verandering in het Ministerie plaats.
De heeren van Hall, van Reenen, Donker
Curtuis en Smit van den Broeke namen hun
ontslag en zijn in hunne plaats benoemd
15 de heeren Gevers Endegeest, Simons en van
der Bruggen en Lotsij. Men zegt dat deze
verandering plaats heeft om de wet op het
onderwijs of de gemengde scholen. De Kamers
zijn uiteen gegaan. Groen van Prinsterer,
20 hier candidaat tegen Gevers Deynoot
en Thorbecke, gekozen voor Maastricht en Deventer.
Wij hebben de geheele maand junij
wel goed weder gehad doch meestal een guu-
re noorde of oostenwind. De aardappels en
25 granen staan overheerlijk.
1 aug[ustus] 1856. Buitengewoon warm
blz. 91
1 sedert eenige dagen. In de gang stond onze
barometer op 110 graden. Ik hoorde dat het
84 was. Het was dus een warme toer
die we heden naar de Wicherbrug deden
5 ter eere van Santje en Besier hun koperen
bruiloft. Dezelve werd volgens hun ver-
langen feestelijk gevierd. De oude m[eneer] en
mevr[ouw] Besier waren van Doesburg overgekomen.
De kinderen hadden aardig groen gemaakt
10 en zij kregen vele cadeaux. Des avonds
kwamen onze neef en nicht van Doorn ook.
Een vrolijk souper waarbij van Doorn vele
toasten instelde. Onder anderen dat Santje
en Besier hunnen zilvere en goude bruiloft
15 ook nog mogten vieren hetgeen ik hun
van harte toewensch.
De 11de aug[ustus] 1856 kwamen Erdwin
en Jeanette hier met hunne kinderen logee-
ren. Wij bragten drie weken aller genoege-
20 lijkst tezamen door hoewel het weder
meestal ongunstig was. Erdwin gebruikte
meteen de zeebaden. Jeanette werd de
laatste dagen ongesteld zoodat zij een p[aar]r da-
gen later als Erdwin met Arnold, die hier
25 ook van de 25ste aug[ustus] tot 1 sept[ember] logeerde,
vetrok per nacht met de IJsselboot. Wij
blz. 92
1 zagen hen en hunne lieve, zoete kinderen
Alexander en Carolientje met leedwezen
vertrekken.
De 30ste sept[ember] [18]56 zijn Chrisje en Kietje
5 van Zuijlen hier komen logeeren en bleven
tot de 24ste oct[ober] zoodat ze mijn 44ste ver-
jaardag ook mede vierden. Die dag bragt ik
allergenoegelikst door en werd overladen
met visites cadeaux en brieven. Ook gedu-
10 rende hun geheele sejour hadden we aange-
name dagen, troffen beeldig weder en de-
den met hun broeder Theodoor allerplezie-
rigste toertjes. Papa ging drie dagen naar
Amsterdam voor de tentoonstelling en [om]
15 de 11 de oct[ober] [de] zeeslag van Kampersluis in
1779 met den heer Roopel te herdenken.
Mietje is de 25ste oct[ober] te Woerden
aangekomen waarheen zij thans verplaatst
zijn. De Veye had reeds eenige dagen vroe-
20 ger de dienst overgenomen. Zij zijn de 3de
nov[ember] op één dag heen en weer geweest maar
troffen juist koud en mistig weder
3 dec 1856. Heden om 1/2 4 kwam
er zulk een koude dikke mist opzetten
25 dat men haast geen hand voor oogen zien
kon. Later op den avond werd die zoo dik
blz. 93
1 dat de menschen met lantaarns op straat
gingen en de koetsiers naast of voor de paar-
den liepen. Ook was de mist geheel naar
brand ruikende. Ons maakte deze mist
5 zeer ongerust daar Daan juist naar Middel-
burg zoude vertrekken. Papa zit sedert zes
dagen te huis met spit in de rug. De winter
is vroeg ingevallen en zeer koud. Alles is
bedekt met sneeuw.
10 Nog al spanning tusschen de twee partij
en in de Tweede Kamer zoodat een paar ma-
len de stemmen over het budget staakten
echter is op het laatst alles aangenomen
en het Ministerie aangebleven. De minis-
15 ter Simons was ernstig ziek geworden en ad
interim door de minister van Rappard vervangen.
De 17de dec[ember] [18]56 ben ik op reis naar
Arnhem gegaan om Dorothea eens te
bezoeken. Te Rotterdam ontmoette ik
20 Daan die van Middelburg kwam. Mietje
de Veye hield papa zoolang gezelschap.
De 23ste kregen wij het telegraphische be-
rigt dat Erdwin als burgemeester te Epe
herbenoemd was hetgeen ons zeer verheug-
25 de. Alle oude vrienden en kenissen zag
ik te Arnhem weder en was met veel
blz. 94
1 genoegen hoewel ook met weemoed wat
Mariënberg aanging. De kerstdagen hoorde
ik d[ominee] Schröder weder. De 29ste vertrok ik
naar Utrecht en logeerde daar bij Betsij Sijp-
5 kens die als altijd sukkelend was. De
30ste ging ik op één dag heen en weer naar
Amersfoort om Betsij Wuijtiers en Jans Rei-
gersman te bezoeken en trof zeer zacht weder.
De 31ste vertrok ik weer naar Den Haag.
10 Vond te Woerden De Veije die met mij ging
en oud en nieuw jaar met Mietje bij ons vierde.
De 2de jan[uarij] vertrokken zij weder en ik
was zeer dankbaar dat ik mijn reisje in
gezondheid mogt volbrengen en papa in
15 welstand wederzag.
De 11de en 12de jan[uarij] 1857 heeft de
lieve Alex weder een aanval van kroep
gehad maar is gelukkig hersteld. Ook
ontvingen wij tijding dat onze goede oom en
20 tante de Jongh al sedert lang ongesteld wa-
ren. Mogten die lieve menschen nog voor
de familie gespaard worden !
De 3de maart 1857 is onze lieve Do-
rothea von Weiler voorspoedig van een
25 zoon bevallen die als mijn peetekind de
namen van Lucien Marie zal dragen.
blz. 95
1 Moge hij voorspoedig opgroeijen een braaf
en knap man worden en de Heer hem
zegenen !
De 6de maart 1857 hadden wij een onver-
5 wacht en zeer droevig verlies in de familie
daar onze nicht Gerardine Besier, geb[oren] IJssel
de Schepper na eene kortstondige ongesteld-
heid in de ouderdom van 26 jaren te Wage-
ningen overleed. Zij laat 3 jonge kindertjes
10 na en was aan het laatste pas bevallen.
De 8ste mei 1857 ben ik naar Mid-
delburg vertrokken om het huwelijk van
Daan en Clementine bij te wonen. Ik ging
alleen daar De Veye het antwoord op
15 zijn verlof nog niet ontvangen had. Mietje
kwam zoolang bij papa. Vier dagen
ben ik met zeer veel genoegen gelogeerd
geweest bij de familie Schorer. De 12de
mei gingen wij ten 11 uur naar het stad-
20 huis en om 12 uur naar de kerk waar
d[ominee] Snouck Hurgronje het jonge paar met
eene lieve toespraak inzegende. Hierna
kwam de geheele familie nog aan een
staand dejeuner en begeleidden wij om
25 1/2 3 de jongelui naar Vlissingen. De
13de verliet ik met De Veije die de
blz. 96
1 avond te voren nog gekomen was Mid-
delburg weder, maar moesten al om 4 uur
's morgens met de boot vertrekken. Wij
waren echter zeer tevreden over ons toertje
5 en de hartelijke ontvangst bij de familie
Schorer genoten.
De 23ste mei zijn Daan en Clemen-
tine van hun reisje teruggekomen en ble-
ven drie dagen bij ons.
10 De maand mei 1857 is over het geheel
overheerlijk geweest alles groeid en bloeid
dat het eene lust is om te zien en tot dank-
baarheid stemd. Heden 9 junij vierden
Besier en de 2 jongens hier de verjaardag
15 van Santje die met Marietje te Woerden
logeerd omdat verandering van lucht door
de docter aangeraden is tegen de kinkhoest.
Jacques en Alexander zijn bevrijd gebleven.
De 16de, 17 en 18de junij 1857 zijn hier
20 de feesten gevierd ter 25jarige herinnering
aan de belegering van de Citadel van
Antwerpen. De 16de lijkrede en treurmuzijk
bij het graf van Gumoens en gala comedie.
De 17de groote parade waarbij de Koning
25 commandeerde en de prins van Oranje
met een aanspraak de medaille van
blz. 97
1 Chasse aan het vaandel van het 7de batal-
lon der infanterie hechtte. Des avonds illu-
minatie en groot vuurwerk, waar men ook
de citadel zag bombardeeren. De 18de
5 muzijk des smorgens te Scheveningen en des
avonds met de leden van het metalen
kruis in de Societeit der Vereeniging.
Wij zagen dit alles met Besier en
juvrouw Koch, die hier gelogeerd was en
10 begunstigd door mooi weder.
Naar deel 3>>