|
Anna Petronella Mathilda Eeftinck Schattenkerk werd geboren
in Bandoeng op 15 januari 1876 als dochter van van het echtpaar
Eeftinck Schattenkerk - Boers. Haar vader was arts of geneesheer zoals
dat toen genoemd werd. Zij had twee oudere broertjes waarvan de oudste,
George, al in 1878 overleed en een 1 jaar jonger zusje Mea, mijn
overgrootmoeder. Haar ouders scheiden in 1881, haar vader stierf een
jaar later. Zij zal dus nauwelijks een herinnering aan hem hebben
gehad. Het gezin verhuisde uiteindelijk naar Pasoeroean aan de kust ten
zuiden van Soerabaja, waar haar moeder als pensionhoudster in het
levensonderhoud van het gezin voorzag.
Veel weet ik niet van haar jeugd behalve dat ze in 1903
(adresboek 1904) particulier onderwijzeres was in Semarang en
waarschijnlijk een kweekschool had doorlopen.
Er is verder een bericht uit het Algemeen Handelsblad van 24-3-1894 dat
zij in de periode 16-20 februari 1894 in Batavia is aangekomen per SS
Real met eindbestemming Semarang. Ze was toen een jong meisje van 18
jaar. Bracht ze een familiebezoek bekostigd met het een deel van de
erfenis van opa J.C.P. ES (zie bij ouders) of ging zij mee met een
echtpaar als kinderoppas ?
Op 24 december 1903 trouwde zij in Semarang met suiker
employee Charles Henri Kokke geboren in 1875 als zoon van het echtpaar
Kokke-Tijl. Zijn vader was daar directeur van een hotel. Hij veranderde
in 1903 van baan van machinist voor de suikerfabriek Djatibarang bij
Tegal (Centraal Java), waar hij in 1901 op het suikererf begonnen was,
naar machinist bij suikerfabriek Tjandi te Sidoardjo, een fabriek die
in handen was van een Chinese familie uit het nabij gelegen Soerabaja.
Hun eerste kindje een zoon met de naam Jan werd er op 21
oktober 1904 geboren.
Onderschrift:"Tante Anna E.S., later Kokke. Soerabaia
(na 1893)" |
Huwelijk Kokke-ES 1903 |
Circa 1905 met baby Jan. |
Detail kaart van Java
In februari 1904 had het jong-gehuwd-stel de schrik van hun
leven toen hun huisjongen met een mes inhakte op Charles Henri.
Hij bracht het er gelukkig levend vanaf, zij het met een 15 cm lange
snee in het hoofd. De dader werd gepakt en gaf als motivatie dat het
wraak was voor een (af)rammeling. Een typisch Indische reactie.
Het nieuws van den dag voor Nederlands Indië van 11 februari 1904
deed er verslag van: Artikel lezen.....
Familie Kokke-ES circa 1912 kinderen vlnr: Jan Anton, Piet |
Het gezin breide uit met de komst van nog drie zonen
te weten: Henri, Piet en Anton op respectievelijk 6 april 1906, 17
november 1907 en 25 mei 1909.
Op 5 mei 1909 werd Kokke erfpacht ondernemer van het
perceel Tjiboengoer in Tjaringin/Pandeglang/Bantam op West Java. Het
perceel was 167 bouws (circa 120HA) groot met als opgegeven gewas
klappers (Kokosnoten)
Wat hij met die erfpacht deed is mij niet bekend. Het is nogal uit de
buurt van zijn woonplaats.
In de periode 1910-1911 schakelde de suikerfabriek
over op stoomkracht. Voor die tijd werd waterkracht gebruikt. Kokke zal
het er waarschijnlijk druk mee gehad hebben.
In 1911 geeft hij op dat hij 1ste machinist van SF
Tjandi is geworden.
|
|
Op 20 juni 1912 overleed zoon Henri aldaar. Hij werd
slechts 6 jaar. Vrijwel direct daarna vertrekt de achtjarige zoon Jan
naar Den Haag waar hij op 26 augustus in het
bevolkingsregister werd ingeschreven bij zijn grootouders het echtpaar
Kokke-Tijl op de Frederik Hendriklaan 79a.
In datzelfde jaar gaf vader Charles H op dat hij
administrateur van de NV suikerfabriek Soekoredjo te Bangil was. Hij
woonde toen bij de treinhalte Soekoredjo. Vermoedelijk in een woning
van de onderneming.
In 1913 gaf Kokke het nabijgelegen Bangil op als
verblijfplaats.
|
Familie Kokke-ES plus bezoek (man in ligstoel, en de fotograaf) in een
buitenhuis |
Charles Kokke met Anna. Foto gedateerd 1915.
Gezien de kleding in Europa. |
20 juni 1914 werd dochter Eline geboren te Soerabaja.
Het gezin is nu compleet.
In 1914 ging Anna met Piet, Anton en Eline naar
Nederland waar ze op 3 november werden
ingeschreven op het adres van haar schoonouders in Den Haag
Charles H. Kokke komt ook maar vertrekt later namelijk op 26 november
met de "Prinses Juliana" uit Batavia en
werd op 8 januari 1915 met zijn gezin ingeschreven op het adres Van
Hoornbeekstraat 8 in Den Haag waar ze kamers gehuurd hadden. Hij geeft
als laatste verblijfplaats Pasoeroean aan.
Op 9 maart vertrokken Kokke met vrouw en Eline
vanuit Rotterdam weer terug naar Java.
De andere kinderen bleven in Den Haag. Jan en Piet
gaan per die datum wonen bij een mevrouw Stellinga in de van
Slingelandstraat 165. Anton zal vermoedelijk bij zijn grootouders
gebleven zijn.
Kokke had kennelijk zijn baan opgegeven want vanaf
1916 staat hij te boek als oud administrateur te Soerabaja woonachtig
in de Deventerlaan aldaar. Hij was in 1915 pas 40 jaar ! Het lijkt er
op dat hij vanaf dat jaar ging rentenieren. Wat een leven!
|
|
Op 2 januari 1916 vertrok hij samen met Anna en de
kleine Eline terug naar Nederland met de "Koningin der Nederlanden" van
Batavia. Zij kwamen op 27 februari in Amsterdam aan en vonden een huis
in de Willemstraat 19 te Rijswijk. Op 6 april verhuisden ook de oudste
jongens, Jan en Piet, weer naar hun ouders.
Volgens overlevering aan mijn kant van de familie
vestigden zij zich later in de chique Haagse wijk Marlot. Onderzoek in
het bevolkingsregister wijst echter uit dat zij zich in 1923 in de Van
Merlenstraat 74 In Den Haag woonden. Het ruime huis bestaat nog en is
gelegen nabij het Koningsplein.
|
Eline met haar ouders op het strand van
Scheveningen. |
 |
Foto van hun 25jarig huwelijksfeest.
Boven vlnr: Mies Apon, W.C. (Cato) Apon - Kokke, J.F.A. (Abie)
Apon,?,Anton (Ton) Kokke en zijn toekomstige vrouw Alice (Els) Becker,
?, mevr. van Blommenstear ?
Midden: Jan Kokke, ?, Anna Kokke-ES, Charles Henri Kokke, ?,
Midden onder: Eline Kokke, ?
|
Een klein jaar later op de beruchte zwarte donderdag 24 oktober 1929
zakte de beurs van New York in elkaar en begon de grote economische
depressie. Kokke verloor zoals veel anderen een aanzienlijk deel van
zijn vermogen. Het echtpaar maakte zich in toenemende mate zorgen over
hun financiële toekomst wat tot spanningen tussen hen leidde.
Toen op 27 januari 1930 's middags voltrok zich een drama. Tegen vieren
stuurde Kokke zijn 21-jarige zoon Anton voor een boodschap, bracht kort
daarna zijn vrouw om met een pistool en verhing zich. Hun 15 jarige
dochter Eline die even na vieren van school thuis kwam vond het
ontzielde lichaam van haar vader. Kort daarop kwam Anton terug van zijn
boodschap.
Oma Kokke - Tijl zal zich over de kinderen ontfermt hebben. In ieder
geval was zij het die direct handelend optrad en onderstaande sobere
advertentie plaatste.
Het Vaderland van 28 januari 1830
Er blijven tal van onopgeloste vragen over de directe aanleiding van de
noodlottige gebeurtenis op die dag, of het inderdaad zo planmatig
verliep zoals de feiten uit de krantenberichten suggereren en of de
dood van Anna wel of niet zelfgekozen was ?
Voor hun kinderen ging ondanks de traumatische gebeurtenis het leven
verder. Jan werd bouwkundige en trouwde in oktober van hetzelfde jaar
met Greet Knaap. Piet werd architect en trouwde met Elisabeth Jansen,
Anton verloofde zich in mei 1930 met Els Becker en trouwde met haar in
1934 in Garoet waar hij administrateur van de theeplantage Dajoeng
Manggoen werd en Eline trouwde in 1938 met de arts Hans Olthuis.
Mijn overgrootmoeder heeft tot in de vijftiger jaren contact gehad met
de kinderen Kokke-ES . Ook in mijn ouderlijk gezin werd de naam Kokke
wel eens genoemd zonder dat ik me overigens een ontmoeting kan
herinneren. Ook haar neef Antoine, zoon van Piet en Elisabeth,
herinnert zich een bezoek in die tijd.
Ik heb in 2010 via internet contact gekregen met Anton Paul Kokke
woonachtig in het Limburgse Berg en Terblijt, die aan de genealogie
Kokke werkt. Hij is in 1936 te Garoet geboren als zoon van Anton en Els
Becker. Van en via hem heb ik veel informatie en foto-scans ontvangen
waarvoor mijn dank.
Noot: Een deel van de informatie stamt uit de Indische
adresboeken. Een vermelding is minimaal het jaar daarvoor opgegeven
daar heb ik standaard voor gecorrigeerd. Lastiger is dat een vermelding
soms ten onrechte langere tijd bleef staan als een wijziging niet
doorgegeven werd. Een voorbeeld is dat er in de adresboeken van 1916
tot 1932 Het gezin Kokke-ES met het adres in Soerabaja vermeld staat
terwijl zij al in 1916 vertrokken. Een andere bron van informatie zijn
de "Regeeringsalmanaken Grondgebied en Bevolking", het deel over de
erfpacht. Merkwaardigheid is dat de initialen van Anna zowel in de
Indische adresboeken als in het bevolkingsregister van Den Haag
consequent als A.M.P in plaats van het correcte A.P.M. worden
weergegeven.
|