Brief d.d.d Amsterdam 5 juni 1870 van Petronella Rolandus Hagendoorn aan haar zonen Izaak en Jan Derk in N.I. Deze brief word samen gestuurd met een volgende van Petronella d.d. 12 juni. De brief is moeilijk leesbaar waardoor de graad van trancriptie minder is dan gebruikelijk.
pag. 1/8 01 Amst[terdam] 5 junij 1870 02 Innig geliefde jongens het is zondag eerste Pinksterdag. De heele dag had ik al willen schrijven maar 05 kon er niet toe komen. Vanmorgen kwam Zuster Da. die tot half 5 bleef. En het eersten schreef ik aan Fransien Kan. Het is nu tien uur dus nog een poosje heb ik. Om elf uuren 10 gr[oot]pa naar zijn kamer en moet ik hem gaan helpen. Zoo als ge ziet schrijf ik nog weer aan u beiden als of ge nog bij malkanderen zijt als ge deze ontvangt. Als ik 15 zeker weet dat ge van Soerabaya weg zijt Ies. Schrijf ik u l[ieden] natuur- lijk ieder apart. Over 8 dagen kan ik het weten. Ge kunt begrijpen hoe ik verlang. 20 We zijn hier de laatste dagen vervuld van een groote ellende die Bodegraven heeft getroffen den laatste mei 's middags 5 uur brak er brand uit bij een bakker 25 aldaar die bij de Roomsche Kerk woonde. Er woei een zeer lelijke wind naar de kant van Woerden toe waardoor om 7 uur reeds bijna het heele dorp in 30 brand stond tot andere morgen ..d heeft het geduurd en er bleef niets gespaard als de Room- sche en Geref[ormeerde] Kerk en eenige huizen. Het vuur is zelfs ge[komen] pag. 2/8 01 tot in den Zegveldsche broeken. 18 spuiten waren er werkzaam maar door de wind gaf het niet. Overal woei vuur naar toe en er was groote 05 zorg voor de Oude Schans waar juist veel kruid was. Het garnizoen uit Woerden is uit ...... en zelf maar naar toe gegaan. Ook uit Gouda [om] een gedeelte van de Oude 10 Schans te bewaken Het andere gedeelte om op het dorp zelf nog te helpen. Bij Breekland is het opgehouden. Van de verbran- de huizen is niets gered zoodat 15 er een aantal menschen zelfs geen kleeren hebben. In Gouda en Leiden en Woerden wordt brood gebakken en er naar toe gezonden. Jans hare moeder 20 en ....... zijn gezond gebleven. De ouders van ... lieven tante Dan hebben alles verloren en zijn van hier en daar gelog[eer]d. Tante Dan zond hem een koffer 25 met goed en Jans van .... zullen zij morgen sturen. Die zit met haar vader en haren kinderen wassen een...... in een schuurtje. Zonder goed 30 of geld en zoo is het ..... voor veelen. Co is er vandaag naar toe geweest. Is eerst bij Herman gegaan waarbij Jan werd ... ... hij zamen is gegaan met pag. 3/8 01 de boot die steeds heen en terug moest. Ze hebben daar veelen bezocht. Co veel geholpen en toen zijn ze terug gewandeld 05 en heeft hij bij Herman gegeten omdat bij onze Chris beide de jongens met de mazelen .... Jan .... kwam juist die avond te huis toen 10 ze de brand te Woerden zagen e[n] is er even met zijn vader naar toe gewandeld en tot 's nachts half 5 gebleven. Ze hebben er nog geholpen en 15 veel aangedaan dat het bij Breekland is opgehouden Want de menschen daar die alles zagen verbranden waren compleet radeloos. 20 Het moet eem vuurgloed zijn geweest ! De meesten zijn het land in gevlugt want in het dorp stikte men door de [wal]men en de brand ... 25 Co zegt ook dat het iets ... lelijks is allerverschrikkelijks. Men kan zich zoo iets niet voorstellen. Het moet nog erger zijn dan de brand in Enschede. 30 De burgermeester van ... was er geweest werd daar gezegd, de minister van Binnenl[andse] zaken, de commissaris des konings .. zijn er geweest pag. 4/8 01 en er zullen algemeen ook col[lec]tes worden gedaan. Voor het oogenblik is er f500 daags nodig om al die menschen het 05 nodigste slechts te geven maar die arme Jans van B.... had nog niets er van gehad. Uit hongerheid had ze twee maal een brood wezen vragen, ze had geen 10 cent. In Woerden was die nacht ook niemand te bed ge- weest en had steeds de nood- klok geluid om de vrees voor de Schans. 15 Onze Chris heeft het gelukkig heel druk met zijn praktijk. 30 visites maakt hij daags Te Zegveld wordt ..... .... die .... in zijn .. heeft 20 gehad. Dat maakt een groot ..... en doet hem erg goed. Ook de Kamerijje werd [niet] vergeten. Ik kreeg vandaag een zeer opgewekt briefje van hem. 25 Och ik ben er zoo dankbaar voor Ze zitten daar daar toch al zoo ellendig maar als hij nu maar verdient dat ver- goed zo veel. Buiten de genoegens 30 eiggen aan de mazelen doch een goed ... zoodat ze er door rollen. We zijn hierna allen wel. Het doet Co pag. 5/8 01 goed dat er twee zondagen zijn. De man had het akelig druk de laatste tijd vooral. Dinsdag er weer een interessante proces 05 is negen regtzittingen heeft hij reeds moeten bijwonen en daarvan verslagen leveren in de Nieuwe Rott.[damse Courant], het Handelsblad en de Amsterdam[sche] Courant 10 om 9 uur 's morgens ging hij de [de]ur uit en we zagen hem dan niet hier komen voor 's middags over zes en dan at hij vliegende wat en 15 ging beneden zitten werken tot half 12. Soms waren we bang voor hem. Zoo overspannen was hij soms. Nu is hij weer flink en .... [disponeerde ?] 20 hier vanmorgen om naar Bodegr[aven] te gaan om hem afleiding te geven. Van die couranten krijgt hij extra [sala]ris, daarvan kan hij het be- 25 talen. Dat proces betreft een doctor te Haarlem die het hield met eene mevrouw Wiersman en aan de justitie verzocht om de man dier dame [in] 30 de Meerenberg te zetten wegens krankzinnigheid. Daar was hij vroeger ook geweest doch hersteld van terug gekomen. ....meent .... pag. 6/8 01 die doctor. vrij zal komen omdat hij het verzoek of een attest gaf op verzoek van mevrouw Wierman. Die doctor staat evenwel bekend 05 voor een gemeene vent. Die ... en mevr[ouw] Wierman zijn geen voorname lui vreeselijke .. .. Die arme man heeft zijne vrouw nog lief en beklaagt 10 haar omdat die doctor ... heeft m...geslaapt. Het is een schandelijke zaak in alle deelen.Er is wat tevoorschijn gekomen door de getuigen 15 en die mevrouw of...... vrouw met een voornaam uiter- lijk die alles aanhoorde zond- der blikken of blozen. Zondagavond moest ik ineens af- 20 breken om gr[oot]pa te gaan helpen het is nu woensdagavond dat ik deze vervolg. Maandagmorgen werd ik verrast door de komst van onze Chris die hier bleef tot 25 dinsdagmorgen eerste .... Het was voor ons allen een groot genot hem hier te hebben den den heele dag zat hij met Bets en mij heel rustig en tot onze spijt moesten 30 we bij oom en tante gaan thee drinken die het ook erg prettig vonden dat Chris met ons kwam. Hij zag er vreemd uit want zijn pag. 7/8 01 hele baard was weg. Ik zie hem liever met een baard. Dan vind ik hem knapper ofschoon ik nu weer zijn oude gezigt er in zag uit zijn kinder en jon- 05 genstijd. Natuurlijk hebben we we veel over al gesproken. Hij had pas zoo veel overal gepraat en van ... gezond door die .....igers. Hij ziet ook met verlangen andere 10 tijding van alle gewesten hoe het [me]t u afliep Ies en of gij nog niets .... ..... over die overplaatsing bij de Genie. Jeanne maakt het best en is goed gezond 15 en heel vlug en flink en moet er aardig moederlijk uitzien. Ze leven daar nu in de tuin. Het moet dan zoo heerlijk zijn. Zoo pgaarne ... ik er nu eens een paar dagen 20 doorbrengen maar daar is geen denken aan. Bets gaat even weg en als ze dan terug komt zou het ook moeilijk zijn om haar al de zorg voor gr[oot]pa op te dragen 25 [n]a hare bevalling en dan een kleintje dat geeft weer de nodi- ge toestant. Hoe lief ik ze ook heb zie ik er wel een beetje tegen op en al de drukte als 30 er veel te doen is kan ik niet stil blijven zitten ben al- tijd de eersten ik voel dat ik oud word. Vanmorgen kreeg ik de doodstijding van mevrouw pag. 8/8 01 Crang. Ze word.............en juist had het meeste ..... van dat heer Crang het nogal behoeftig had en we eens gevraagd 05 om toch eens een paar dagen te komen. Mijnh[eer] en mevr[ouw] Gillis waren ook .......... Dus zoo aardig al de kennissen uit Alk- maar. De oudste dochter van 10 mevr[ouw] Craus, Jeanette, is al 8 of 9 jaren in indie gouvernante en .... is daar getrouwd. Arend is dood en Cornelis is ........... bij de infanterie .......... 15 is gewond slag voor Klaas .... adjudant te Groningen dus ... Mevr[ouw] Louis Kip is nog al naar geweest nu...... Zij heeft ....... heel 20 mooi ... v .... was gister avond hier en was heel gelukkig met de laatste tijding van .. voor eerst zal hij dan ..... klasse zijn dan had hij een winkel gevonden van f500 en betalingen te doen en schreef 25 aan zijn mama dat zij voor- taan gedelegeerd had f30 's maands vast in het vervolg dus hij verdient zeker heel wat Nu mijne geliefden 30 tot later weer. Wenst beiden innig omhelsd door uwe moeder Adieu