<<< Terug <<<
De nalatenschap van Jean Charles Philippe Eeftinck Schattenkerk (JCP ES)
In het streekarchief Rijnstreek in Alphen aan den Rijn heb ik me verdiept in de nalatenschap van JCP ES. Het was een zeer omvangrijk dossier, vol met wijdlopige ambtelijke taal en oneindig veel herhalingen etc. maar ook veel details die ik anders niet zou hebben geweten.
Het was een arbeidsintensieve maar zeer leerzame ervaring. Ik zal het proberen in het kort weer te geven.
Relevante akten in chronologische volgorde
Van het vrij te bestemmen deel van zijn nalatenschap (1/4 deel) gaat 1/4de naar zoon Jacob en 3/8ste naar resp. zijn inwonende kinderen George en Catharina.
Ten opzichte van een gelijke verdeling krijgen JCP ES-2 en Pieter 75%, Jacob 106%, George en
Catharina 122% . De laatste twee krijgen bovendien ook nog eens recht op een jaarlijkse beloning met terugwerkende kracht vanaf 1-1-1886. George f 2.000 voor het waarnemen van de zaken van zijn vader en het bijhouden van de boeken. Catharina f 500 voor het waarnemen van zijn huishouding. De beloningen zijn pas in rekening gebracht na het overlijden van erflater. George wordt bovendien benoemd tot executeur testamentair en krijgt daarvoor nog eens f 500.
Een boek met uitgaven gedaan voor zoon Pieter Hierin een bedrag van f 1.000 in 1863 voor een tropenuitrusting en passage naar Batavia. In 1865 en 1866 voor wekelijks onderhoud in Krimpen aan den IJssel f 10 per week gedurende 89 weken samen f 890.
Op zich interessante gegevens maar ik heb niet kunnen vinden dat dit een directe rol speelde bij de nalatenschapsverdeling.
Een onderhandse akte d.d.d 17-7-1854 over de koop van land in de Steekterpolder.
Aanwezig zijn naast de notaris en een kantonrechter: Jacob, JCP-2, George die mede optreed voor zijn zuster Catharina en namens de kinderen van Pieter kandidaat notaris Gerrit Jan Schuiten met Douwe Barend Post kantoorbediende.
De opbrengsten van de diverse verkopen is ruim f 27.000. Zoon JCP-ES-2 koopt dan uit de boedel de woningen + 23,9 H land in de Steekterpolder voor f 33.630,-. Zoon George een arbeiderswoning en 5,7 Ha land in Aarlanderveen voor f 10.500,-. Na aftrek van schulden blijft er circa f 40.000 over waar vervolgens f 12.680,- aan loon voor George en Catharina afgaat.
Merkwaardig in de opstelling is de waardebepaling van de gemeenschappelijke boedel. Deze werd na een fors batig saldo van f 24.916,-
belast met de oorspronkelijke aanschafkosten van f 36.066,- waardoor een negatieve waarde onstond die de nalatenschap van moeder Pieternella sterk doen verminderen. De aanschafkosten van de boedel worden vervolgens als vordering opgeteld bij vader JCP. Hierdoor is het effect van zijn bevoorrechting van zekere kinderen veel sterker geworden.
Er ontstaat een verschil van mening met de vertegenwoordiger van de kinderen van Pieter over het feit dat er bij het toekennen van loon aan George geen rekening is gehouden met de waarde van kost en inwoning. Deze zegt toe uit eigen middelen f 800 aan de kinderen van Pieter toe te kennen waarmee de zaak in de minnen geschikt geacht wordt.
Hiermee is de eindverdeling als volgt: Jacob f 5.716,-; JCP-2 f 4.221,-; George f 6.463 + 9.744 - 800= f 15.407 Catherina f 6.463 + f 2.436= f 8.899 en de kinderen van Pieter f 4.241 + 800= f 5.041. hierbij is de f 500,- voor George als executeur testamentair niet inbegrepen.
Naschrift:
De sterke bevoordeling van zijn thuiswonende kinderen valt uit moreel oogpunt af
te keuren. Vader zal hierbij geprobeerd hebben hen aan zich te binden ten koste van het erfdeel van zijn andere kinderen.
Als er echt een arbeidsrelatie had bestaan dan zou het loon toch normaal periodiek uitbetaald
moeten zijn. In feite gaat het hier mijns inziens vrijwel zeker om een schenking.
Door dit zogenaamde recht op loon niet uit te betalen kon hij bovendien macht over hun uitoefenen. Er zou een in familierecht gespecialiseerde jurist naar moeten kijken maar ik denk dat dit ook toen juridisch niet in de haak was.
Ook vind ik het oppertunistisch gedrag van notaris Maarschalk die oorspronkelijk door Hoboken was ingehuurd was om de belangen van kinderen van Pieter te vertegenwoordigen maar die in plaats daarvan vader JCP adviseert hoe hen zo min mogelijk te laten erven zeer afkeurenswaardig.
Een mogelijke verklaring van althans een deel van de ongelijkheid is een poging om de studiekosten van zijn gestudeerde kinderen te weten JCP-ES-2 en Pieter te vereffenen.Het is tegenwoordig ongebruikelijk dat te doen want een ouder is verantwoordelijk voor de opleiding van zijn kinderen tot ze een leeftijd van 27 jaar bereikt hebben. Verder wordt nu het bijstaan van een ouder ook als het gebeurt door 1 of twee personen uit een groter gezin meestal als vanzelfsprekend gezien. Zeker als die kinderen in het ouderlijk huis wonen en kost en inwoning genoten en zoals George een zelfstandig inkomen hadden. Zou dat toen zo anders geweest zijn ?
Terwijl andere kinderen met mogelijke uitzondering van Catharina (afhankelijk hoeveel alimentatie zij kreeg), zeer welvarend waren was het gezin van Pieter na zijn overlijden in een financieel desperate situatie beland. Als pensionhoudster kon Gualthera Boers, de ex van Pieter nauwelijks rond komen. Dat maakt deze verdeling extra wrang. Van enige ondersteuning van vader is niets gebleken. het zou zeker opgebracht zijn.
Ik kan deze harteloze houding alleen maar begrijpen als vader JCP de onfortuinlijke gebeurtenissen rond Pieter en de scheiding van zijn vrouw ten onrechte op haar conto schreef. Dan nog had hij rekening moeten houden met zijn kleinkinderen. Maar goed ik ben hierin als verre nabestaande van Pieter natuurlijk niet geheel objectief.
Behoort bij de genealogische homepage van Henk de Bie: hdebie45.deds.nl/Genea